Gedachten bij de vormgeving van de website

Vormgeving laat iets zien van wie we zijn, wat we denken, voelen en willen. Zo laten  we door de kleren die we dragen en door de manier waarop we onze woonplek inrichten iets van onszelf zien en drukken we onszelf uit.

Het gebruik van kleuren is een belangrijk onderdeel van vormgeving. Aan het kleurgebruik op deze website liggen de volgende gedachten ten grondslag.

De kleur blauw staat o.a. voor het verwerven van inzicht, het krijgen van helderheid,  bewustwording.

De kleur oranje ontstaat door het mengen van de kleuren rood en geel.

Rood staat o.a. voor gevoel en geel voor energie, willen.

Oranje staat voor je ergens bij betrokken voelen en daarvoor in actie komen, je daarvoor inzetten, je engageren met passie.

De kleuren blauw en oranje staan in de vormgeving van deze website samen voor ons denken, voelen en willen als belangrijke instrumenten voor het vormgeven van ons leven.

De foto's van de jaargetijden zijn gekozen omdat de jaargetijden het jaar een ritme geven met ieder hun eigen kenmerken: sferen, verschijnselen en invloeden. Ze dragen ons als het ware door het jaar heen, geven het jaar een tijdsstructuur, beinvloeden ons gevoel en stemming en staan voor de vele processen in ons leven zoals geboorte en dood, naar buiten en naar binnen gekeerd zijn, de fasen van jeugd, volwassenheid en ouderdom en in- en uitademen, werken en loslaten, strijden en uitrusten.

'Naast de ritmes van maanden, weken en dagen kennen jaren het ritme van de seizoenen, met de verstillende witheid en de koude kaalheid van de winter, met het frisse ontluiken en de verraderlijke nachtvorst van de lente, met de omhullende warmte en de klamme hitte van de zomer en met de verwonderende kleuren en het winderige ontbladeren van de herfst. 

Als we ons mee laten voeren door de seizoenen ontdekken we na het ontbladeren van de herfst in de kaalheid van de winter de prachtige structuren van de bomen en doet ons dat wellicht, een laag dieper, bewust worden van de structuur van ons leven, van ons voelen, denken en willen en  komen we in de lente vernieuwd en verfrist te voorschijn, beleven en doen we in de zomer alles op een nieuwe manier en toont ons leven in de herfst nieuwe kleuren op weg naar bewustzijn, vrijheid en betrokkenheid.' 

Tekst homepage  januari 20216.

'Ik voel me welkom in het nieuwe jaar en heb me voorgenomen om 2016 te kleuren  met nieuwsgierigheid en verbeelding. Mijn oudste kleindochter zei: ‘Maar opa, je bent toch al nieuwsgierig, misschien moet je dus zeggen bewust nieuwsgierig.' Dus wil ik in 2016 bewust nieuwsgierig zijn en mijn verbeeldingskracht schenken aan dat wat dit jaar voor mij en iedereen mooier kan maken, kleurrijker.

Passie’ was en is een belangrijk leidmotief in mijn leven, maar passie heeft zo’n zijn valkuilen, heb ik ontdekt. Het heeft de neiging om mijn blik te vernauwen en met oogkleppen recht vooruit te kijken en te lopen en het verrassende van links en rechts niet te zien.

Nieuwsgierigheid nodigt uit om te ontdekken, open naar alles te kijken wat ik tegenkom  in het leven van alle dag, om vragen te stellen en die open te laten zodat zich antwoorden kunnen vormen. Vragen zijn belangrijker dan antwoorden omdat zolang de vraag nog niet is beantwoord er openheid is. Goeie vragen dwingen geen antwoorden af, maar staan er voor open. Als het antwoord is gegeven, is die openheid doorgaans weg, het vraagstuk is opgelost. Maar op vragen zijn doorgaans meerdere antwoorden mogelijk en die krijgen een kans als ik de vraag open houd en niet te vlug afsluit en bereid ben een antwoord in te ruilen voor een beter.

Verbeelding kan de huidige werkelijkheid optillen naar een betere, kan een wens, droom of verlangen vertalen in een reëel beeld waar de werkelijkheid naar opgetild kan worden en waar ik me voor kan inzetten met passie, ja met passie met aandacht voor het oogkleppensyndroom. Ik ben nieuwsgierig naar wat ik in dit jaar mag ontdekken.'

Tekst homepage september 2016, thema Thuis.

Als je, zoals ik, in een toeristisch stadje en streek woont, zie je in de zomer van nabij het leven veranderen. Naarmate het vakantieseizoen zich volgens een afgesproken tijdsindeling van school- en bedrijfsvakanties opent, worden de terrassen drukker, de rijen voor attracties langer, verschijnen er steeds meer korte broeken, wandelschoenen, rugzakken en fietsers, niet alleen in het weekend maar ook door de week, en hoor je verschillende talen en accenten.

Als het ‘hoogseizoen’ is, hoor je dat  als je ’s morgens nog in bed ligt of al bent opgestaan. Het ochtendverkeer komt later op gang en is rustiger, en de stemmen van de schoolgaande kinderen worden vervangen door die van fietsers die al fietsend blijkbaar elkaar van alles moeten vertellen. Campings lopen vol, er is minder vrachtverkeer en er zijn meer auto’s met kinderen en fietsen, meer caravans, campers en mensen. Maar ondanks de drukte vertraagt het leven, mensen lopen niet haastig maar slenteren door de straatjes, of wandelen ontspannen op bos- en veldwegen. De mensen kijken doorgaans niet recht vooruit op weg naar een bepaald doel, maar kijken om zich heen, staan stil en kijken naar hun nieuwe omgeving en misschien naar elkaar en zichzelf.

Eind augustus gaat de vakantiesfeer weer langzaam over in die van alledag. Er rijden auto’s, caravans en campers de andere kant op, richting autoweg, op weg naar huis: de uittocht en terugtocht is begonnen. En op de maandag na de school- en bouwvakvakanties is er weer de sfeer van ‘normaal’, niet minder druk, maar anders druk, meer vertrouwd. Iedereen is weer thuis en herneemt het leven van elke dag, hopelijk verfrist en met nieuwe energie en voelt zich weer thuis in het leven van alledag. Zo niet, dan ………

Tekst homepage november 2016, thema   Leven-dood.

Ik houd van het ritme van de jaargetijden, van de opeenvolging van de nachten, ochtenden, middagen en avonden, van de voortduren beweging van vandaag naar gisteren en morgen, van al deze bewegingen die me meevoeren, me in beweging houden op de stroom van het leven naar alsmaar verder.

Deze voordurende bewegingen hebben me nieuwsgierig gemaakt naar waar ik vandaan kom en naartoe ga en ik heb mogen ontdekken dat, zoals ik me jaar in jaar uit door de jaargetijden beweeg, ik dat ook doe door de verschillende levensfasen en -sferen hier op deze aarde en in het bovenaardse, in een eeuwig durende spiraal van sferen die me helpen op de weg van mijn groei en ontwikkeling: de essentie van leven.

Hoewel we steeds verder in het heelal kunnen kijken, beperkt onze kijk op het leven zich steeds meer tot de tijd en ruimte op deze aarde. Daardoor wordt onze kijk op het leven steeds benauwder en zijn we ons gevoel voor beweging van het leven door tijd en ruimte kwijtgeraakt. Omdat we niet meer weten waar we vandaan komen en waar we naartoe gaan, weten we ons geen raad meer met dit leven en zoeken we koortsachtig naar zingeving.

Maar misschien moeten we ons eerst zó benauwd gaan voelen dat we wel moeten uitbreken uit deze beperktheid van zien en ervaren. Ook dat is een natuurlijk ritme waar we blijkbaar niet aan kunnen ontkomen.

Na de herfst en de winter komt altijd weer een nieuwe lente.

Tekst  homepage februari 2017, thema  Op weg in 2017.

De feestdagen van Kerstmis en Nieuwjaar zijn voorbij en we zijn alweer een maand op weg in 2017 met wellicht een hele hoop wensen en voornemens. En hoewel we niet echt weten welke weg we zullen lopen, is het  een hoopvolle gedachte dat we er zelf invloed op kunnen uitoefenen.

De Chinese filosoof Lao Zi (6de eeuw voor Christus) omschrijft het begrip ‘De weg’ (Dao) als de weg die we creëren terwijl we hem gaan. Alles wat we doen en de wijze waarop we ons leven leven, beïnvloedt onszelf en alles om ons heen.

Volgens Lao Zi  is er een goede en een verkeerde weg. 'Goed' betekent dat we afgestemd zijn op de wereld om ons heen, ermee in contact staan en er op de juiste manier op reageren zodat we een weg scheppen en lopen waarop wij en alle mensen om ons heen kunnen floreren. Een verkeerde weg is omgekeerd: alleen maar mikken op ons eigen succes en macht, ongeacht hoe het met andere mensen gaat. Dat is ‘verkeerd’ omdat het op de lange duur ons leven en dat van de mensen om ons heen niet ten goede komt. 

De uitgesproken wensen en de gemaakte voornemens voor onze weg in 2017 zijn lovenswaardig, maar hebben alleen echt invloed als we ze omzetten in concreet dagelijks handelen.

Ik wens ons allen voor 2017 het banen en lopen van een GOEDE WEG.

Tekst homepage april 2017, thema Stilte, het vergeten paradijs.

In de winter trekt door de lage temperaturen en lichtenergie alles en iedereen zich terug in zichzelf. De heldere vriesluchten en sneeuw verlichten gelukkig af en toe de donkerte en grauwheid en trekken ons uit een dreigende somberheid.

De winter is stil en maakt stil. Maar in die stilte gebeuren er wonderen: vormen zich knoppen die in de lente als paraplus openklappen en ontwikkelt zich ondergronds van alles dat zich door de warmte van de lentezon met een wonderlijke levenskracht door de aardkorst naar boven worstelt om daar tot groei en bloei te komen.

Hopelijk hebben de stilte en rust van de winter ook in onszelf hun werk gedaan, hebben we in die rust en stilte onszelf ontmoet, hebben we weer zicht gekregen op wie en wat we echt willen zijn en heeft dat inzicht dezelfde groeikracht en frisheid als die we met verwondering zien in de lente.

Ik wens ons allen een nieuwe en frisse start in de lente, vol nieuwe authentieke levenslust!

Tekst homepage juni 2017, thema Lente, verwondering en nieuw leven.

De lente, iedere keer weer een wonder na de bijna kleurloosheid en de kilte en stilte van de winter. Bij het langzaam stijgen van de temperatuur staat de natuur op barsten en kwetteren en fluiten de vogels hun lentevreugde. Heel voorzichtig komen er barstjes in de aardkost en vertonen de gladde blader- en bloemknoppen onregelmatigheden om daarna als paraplus open te klappen in een zee van bloemen en kleuren. Als je dan een of twee weken achter elkaar zou hebben geslapen, zou je in een vreemde wereld terecht zijn gekomen. Maar de lente trekt ons naar buiten en daar mogen we vol verwondering het geboorteproces van de lente meemaken, geen dag is dan hetzelfde.

De beuk voor mijn raam heeft inmiddels zijn volle bladerkleed met een wijnrode kleur gekregen, de bosranden, weiden en velden laten een uitgebreid kleurenpallet zien, de lammetjes dartelen in de wei en de vogels broeden geduldig en vol verwachting op hun eitjes.

Ook ik ontving door de toenemende lichtenergie een energie-impuls. Ik kreeg na ‘de winterslaap’, waarin er allerlei nieuwe ideeën in me opkwamen, zin om ze uit te voeren en om erop uit te trekken, op zoek naar het nieuwe. Het resultaat is een nieuw verhaal en een nieuwe column en de zoveelste ontdekkingstocht in onze lievelingsstad Parijs.

Als we ons mee laten voeren door de seizoenen ontdekken we na het ontbladeren van de herfst in de kaalheid van de winter de prachtige structuren van de bomen en doet ons  dat wellicht, een laag dieper, bewust worden van de structuur van ons leven, van ons voelen, denken en willen, en  komen we in de lente vernieuwd en verfrist te voorschijn, beleven en doen we in de zomer alles op een nieuwe manier en toont ons leven in de herfst nieuwe kleuren op weg naar bewustzijn, vrijheid en betrokkenheid.

Ik wens ons allen een vernieuwende lente en zomer!

Tekst homepage septemeber 2017, thema Reizen.

De zomer- en vakantieperiode is een uitgesproken tijd om te reizen, om naar andere oorden en landen te gaan, om kennis te maken met nieuwe landschappen en culturen. Hierdoor kunnen we ons bewust worden van de diversiteit van volkeren, van onze eigen identiteit, van de verrijking die andere culturen ons kunnen bieden, van wat ons bindt en waarin we van elkaar  verschillen, van de relativiteit van onze opvattingen en gewoontes, enzovoort. Reizen kan ons leven verrijken en ons nader tot elkaar brengen.

Toch reizen vele mensen naar andere landen, verblijven in een ressort met all-in-voorzieningen en keren naar huis terug, gebruind maar zonder echt kennis genomen te hebben van het land waar ze op vakantie waren. Zo ‘reizen’ we ook vaak door het leven, van dag naar dag en van jaar naar jaar, opgesloten in onze alledaagse gewoontes en opvattingen.

Maar net zoals we kunnen leren lezen en rekenen, leren om naar kunst te kijken, leren om niet alleen te kijken maar ook te zien, kunnen we ook leren ‘reizen’ in de meest uitgebreide betekenis van het woord: bewegen, ons buiten ons eigen vertrouwde territorium begeven, ons openstellen voor het andere, avontuurlijk op zoek gaan naar het nieuwe, het onbekende achter de zichtbare werkelijkheid en  naar de betekenis en zin van alles wat we doen of wat we tegenkomen.

Ik wens ons allen een inspirerende ontdekkingsreis door de nazomer, de herfst en ons leven.

Tekst homepage november 2017, thema Herfst.

De herfst heeft als tegenhanger de lente, afsterven tegenover worden, ontstaan. Het is wellicht juister om te zeggen dat ze naast elkaar staan als een twee-eenheid: geboorte en dood. Alles wat ontstaat verdwijnt ook weer. We worden geboren, groeien en ontwikkelen ons en zullen eens sterven. Zo doorlopen we als mens de levensfasen van de jaargetijden, van de lente via de zomer naar de herfst en winter.

Ik ben inmiddels in de herfst van mijn leven aanbeland. Ik ervaar en beleef deze fase zoals ik de herfst beleef: een mooie, kleurrijke en fascinerende tijd die me naar binnen keert en doet mijmeren en opruimen. Ook voel ik in deze levensfase, zoals in de herfst de dagen korten en het zonnelicht afneemt, het langzaam afnemen van mijn krachten, de vertraging van mijn handelen, het me terugtrekken uit de drukte, het verkleinen van mijn reiscirkel, maar ook het plaats maken van kwantiteit voor kwaliteit, van drukte voor rust en reflectie en van doen voor zijn. Ik ruim niet alleen figuurlijk mijn leven op, maar ook letterlijk: spullen zoals foto's, brieven en stapels bewaarde tijdschriften en uitgescheurde artikelen, en ik kijk hierbij naar wat er nog interessant is voor mijn nabestaanden: ik besef in deze fase van mijn leven indringend dat mijn leven eindig is.

Maar in tegenstelling tot de groeiende opvatting in het Westen, zie ik de dood niet als een zwart gat dat onzeker en angstig maakt, maar weet ik dat het leven na de dood verder gaat en dat, zoals ik me jaar in jaar uit door de jaargetijden en door de verschillende levensfase beweeg , ik dat ook doe door vele verschillende levens hier op deze aarde en in het buitenaardse, in een eeuwig durende spiraal van sferen die me helpen op de weg van mijn verdere groei en ontwikkeling, de essentie van leven, naar mijn uiteindelijke eindbestemming.

Zoals na elke herfst en winter een nieuwe lente komt, zo komt er na mijn dood een nieuw leven, of juister geformuleerd, het leven gaat gewoon verder, in een andere sfeer, die godsdiensten omschrijven als ‘de hemel’. Met het ontkennen van deze hemel hebben we de zin van het leven, van onze bestemming verloren en zwerven we doelloos rond, vertwijfeld zoekend naar zingeving.

Ik wens ons allen een mooie reis door de herfst, alsmaar verder voorbij het zichtbare en bewijsbare.

Tekst homepage juni 2018, thema Op weg.

Het doel van het leven, van het op weg zijn door de jaren, jaargetijden en levensfasen is volgens mij om te groeien en ons te ontwikkelen tot vrije, bewuste en liefdevolle mensen. Net zoals een bloem- en bladknop zich in het voorjaar op een wonderbaarlijke wijze ontvouwen, willen wij van nature onze lichamelijke en geestelijke capaciteiten ontwikkelen en tot bloei laten komen. Waarom voelen we ons zo voldaan als we een diploma hebben gehaald, iets konden wat we eerst niet konden, na een moeizame klim de top van de berg bereikt hebben, de baan hebben gekregen die we echt wilden en waarvoor we hard hebben gewerkt?!

Baby’s oefenen onbewust al hun spieren en bewegingen om na enige tijd te kunnen lopen. Het is ontroerende om te zien hoe ze waggelend, lachend en met de armen hoog in de lucht hun eerste zelfstandige stapje zetten. En ook al vallen ze vele malen, iedere keer staan ze weer op en proberen op nieuw, vol vertrouwen en plezier in het leven.

Op weg zijn zonder doel, zonder vooruitzicht is frustrerend, voelt als zinloos en laat ons depressief stilstaan. Mensen die depressief zijn weten niet wat ze met het leven aanmoeten, waarom ze ’s morgens zouden moeten opstaan.

Moge het ervaren en genieten van de afgelopen lente waarin alles tot leven kwam, ons in de zomer sterken in onze pogingen om te groeien en te bloeien tot wat we in het diepst van onze wezen willen zijn.

En als we deze zomer letterlijk ‘weg gaan’, moge de zomer ons dan langs wegen, streken, plaatsen en ervaringen voeren die een bijdrage leveren aan een verrijkend, inspirerend en groeizaam leven.

Tekst homepage september 2018, thema Gewoon.

Ik hou van het gewone met af en toe een uitzondering. Als we niet van het gewone, het alledaagse houden, is er volgens mij iets mis. We vinden dan blijkbaar geen voldoening in wat we doen in onze alledaagse bezigheden en vraagt dat om reflectie.

Resultaat, succes, voldoening is het gevolg van gewoon elke dag ons 'werk' doen, elke dag een stukje van onze dromen realiseren. We halen het examen door elke dag naar school te gaan en te studeren, gestimuleerd door onze dromen van wat we willen bereiken.

Maar af en toe is het noodzakelijk om even iets anders te doen,  onze zinnen te verzetten, even letterlijk en figuurlijk afstand te nemen van ons werk, huis, woonplaats en wellicht ook van ons land, om even te ontspannen, onze aandacht op andere dingen te richten en nieuwe inspiratie op te doen.

Zoals we in- en uitademen, vraagt het leven om een afwisseling van werken en afstand nemen en van strijden/met overtuiging je ergens voor inzetten en rusten. Het leven zoekt naar evenwicht, balans tussen geven en ontvangen, tussen doen en laten, tussen geluid en stilte, tussen drukte en rust. Ook dat is gewoon.

Na de zomervakantie beginnen we weer aan het gewone leven. Ik wens ons allen dat we het gewone leven, het leven van alledag als zinvol en inspirerend ervaren. Zoniet dan moeten we op zoek naar een nieuwe invulling.

Tekst 'Overpeinzing' september 2018, thema Roddelen.

Roddelen is met genoegen negatief over iemand spreken. Als we roddelen kunnen we ons afvragen waarom we het doen. Roddelen doen we over een ander, maar zegt veel meer over onszelf. In veel gevallen is jaloezie, ongenoegen, boosheid of wraak erbij betrokken, is het als bij drankzucht, we kunnen niet meer zonder en is het een gevolg van een saai leven. Het monotone dagelijks leven wordt onderbroken met aangedikte en spannende verhalen of verzinsels. Het geeft ons een opwindend gevoel en we hopen er succes mee te hebben. We beseffen te weinig hoe we zo een negatieve sfeer scheppen die zowel negatief is voor de betrokkene als voor onszelf. Het overwegen waard is de uitspraak van Bob van Sant: Het aantal slachtoffers in het menselijk verkeer is veel groter dan in het verkeer op de weg.

Tekst homepage november 2018, thema Jaargetijden.

De zomer was warm, lang en droog, voor mij 'te'. Ik verlangde naar de herfst, naar zijn frisheid en koelte, zijn getemperd licht en zelfs naar zijn regen en wind, naar een dikke jas en kortende dagen, dichte gordijnen en brandende kaarsjes, de buitenwereld naar buiten.

Aan het einde van de afgelopen donkere en sombere winter verlangde ik naar de lichte, frisse en kleurrijke lente, en zo zal het op het einde van  de komende winter ook wel weer zijn.

Ik hou van de opeenvolging van de jaargetijden die  naar elkaar verlangen, zoals de inademing naar de uitademing, de nacht naar de dag, donker naar licht, laag naar hoog.

Het leven draagt ons alsmaar verder op onze weg naar groei en ontwikkeling, jaar na jaar, seizoen na seizoen, levensfase na levensfase. Elke dag, week en maand, elk seizoen en jaar en elke levensfase heeft daarin zijn specifieke mogelijkheden, gaven en opgaven.

Moge de herfst waarin de natuur zich, na een laatste kleurrijke uitademing,  terugtrekt in zichzelf, ons langzaam naar binnen doen keren om daar al het mooie en kleurrijke te ontdekken dat in ons sluimert en dat na de winter verlangt om naar buiten te komen en in de lente te gaan groeien en bloeien.

Tekst homepage december 2018, thema 2019.

Jaarfeesten verschillen van elkaar omdat ze horen bij een bepaald jaargetijde. Zo vieren we oorspronkelijk met Carnaval het begin van de lente en met het Kerstfeest de zonnewende: de donkerste dagen zijn voorbij en de dagen gaan vanaf nu weer lengen. Godsdiensten hebben er hun eigen betekenis aan toegevoegd. Zo vieren we met Kerstmis de geboorte van Jezus en is Carnaval het begin van de Vasten.

Is Carnaval een uitbundig feest met letterlijk veel toeters en bellen, het kerstfeest is in wezen een feest van naar binnen gekeerd zijn, van bezinning. We keren terug naar ons kindzijn, met al haar potenties en dromen en kunnen ons bezinnen op hoe het daarmee nu gesteld is en wat dat betekent voor de invulling van het komende nieuwe jaar, zodat ze weer fris kunnen groeien en bloeien in de lente en we dan alle reden hebben tot feestvieren.

Tekst 'Overpeinzing' december 2018, thema Dromen van vrede.

Als ik zie hoe moeizaam relaties vaak verlopen, hoe buren met elkaar omgaan, hoe politieke partijen zich tot elkaar verhouden, hoe landen ten opzichte van elkaar staan, hoe werelddelen met elkaar wedijveren om de macht, hoe bedrijven met elkaar concurreren en mensen uitbuiten, hoe godsdiensten elkaar bestrijden, hoe bevolingsgroepen en stammen elkaar naar het leven staan en hoeveel onvrede er vaak in mezelf te voorschijn komt, hoe kan ik dan dromen van een vreedzame wereld? 

Tekst homepage februari 2019, thema Minder, minder, minder.

De nieuwjaarskaarten zijn al weer geruime tijd opgeruimd en misschien ook de meeste voornemens. De alledaagse bezigheden en beslommeringen eisen gewoon weer onze aandacht. Maar juist onze alledaagse bezigheden bepalen ons eigen welzijn en die van de wereld. En wijzelf en de wereld zijn vaak vooral druk met nog meer produceren, verkopen, kopen en consumeren. Maar we weten diep in onszelf dat steeds meer en meer ons uiteindelijk niet echt gelukkiger maakt. Integendeel, het bedreigt het bestaan van ons en onze kinderen.

In dit kader voelde ik me geïnspireerd door de slogan van de Triodosbank: ‘2019: tijd voor duurzame voornemens’:

Laten we minder spullen kopen.

Veruit de grootste milieu-impact komt van de aankoop van nieuwe spullen, zoals meubels, elektronica, papier en speelgoed.

Laten we minder vlees eten.

Dat minder vlees eten goed is voor het milieu weten we wel.

Laten we minder energie verbruiken.

Wonen staat op de derde plek in de milieu-impact.

Laten we minder en slimmer reizen.

Een retourtje Bali is qua impact van de uitstoot vergelijkbaar met 4 jaar autorijden.

Laten we minder kleding kopen.

De kledingindustrie is de tweede meest vervuilende industrie ter wereld (na de olie-industrie).

Laten we minder plastic gebruiken.

Het overmatig gebruik en niet recyclen van plastics vervuilt het milieu en onszelf.

Moge 2019 een jaar worden van minder verbruik, een jaar waarin we ons minder laten opjagen door  reclames en alles wat nieuw en in is, en eerst nagaan of we echt iets nieuws nodig hebben en dan kiezen voor kwaliteit, zodat we er lang van kunnen genieten.

Tekst 'Overpeinzing' februari 2019, thema Een economische crisis.

De schuld van elke financiële crisis leggen we doorgaans bij de banken en overheden, maar we zien niet dat wijzelf daar een cruciale rol in spelen. Wij willen een zo hoog mogelijke rente op ons spaargeld en beleggingen en een zo hoog mogelijk pensioen hetgeen leidt tot risicovolle investeringen en leningen. We nemen steeds hogere hypotheken en kopen steeds meer, gaan vaker en verder op vakantie en zijn bereid ons daar flink voor in de schulden te steken. Als wij dan door omstandigheden grootschalig in financiële moeilijkheden komen, kan er een algemene financiële crisis ontstaan waar wij mede oorzaak van zijn. Het terugdringen van het risico van een nieuw crisis vraagt van ons allen het terugdringen van onze schuldenopbouwend consumptiegedrag van ‘steeds meer’.

Tekst homepage april 2019, thema Wie ben ik?

De vraag kan gesteld worden wat de betekenis is van het stellen van deze vraag voor de invulling van ons leven.

Naar mijn mening kan ze een belangrijke functie hebben in het proces van bewustwording van wat onze dromen zijn en wat onze dynamische krachten en onze sterke en zwakke kanten, als voorwaarden om ons verder te kunnen ontwikkelen tot bewuste, vrije en betrokken mensen.

Ons 'karakter' is niet statisch, we starten met bepaalde karaktertrekken, maar we kunnen ze ontwikkelen. We kunnen ons van onze specifieke karaktertrekken bewust worden en ze bewust inzetten voor een positief en gelukkig leven en de zwakke kanten ervan verbeteren.

Het is zaak dat we geen slaaf zijn van ons karakter, dat het niet bepaalt wat we doen, maar dat we ons ontwikkelen tot vrije personen die in alle situaties kunnen zijn zoals we wensen te zijn: bewust, vrij en oprecht betrokken, hetgeen het uiteindelijke doel van ons leven is.

Ons bewust worden van wie we zijn, wat ons beweegt, is een voorwaarde om vrij te zijn, om te kunnen handelen vanuit onszelf en niet vanuit datgene wat de omgeving van ons vraagt.

Vrij zijn op haar beurt is een voorwaarde om echt oprecht betrokken te kunnen zijn op onze omgeving.

In de winter trekt niet alleen de natuur zich terug in zichzelf, maar de winter is en was ook een geschikte tijd om dat zelf te doen en te reflecteren over 'de stand van zaken' om in de lente weer verfrist en met nieuwe energie te kunnen groeien en bloeien.

Niet alleen reflectie kan ons meer bewust maken van wie en wat we zijn, maar ook het bekijken van foto's van onszelf. In het digitale mapje 'Foto's Harrie' trof me onderstaande foto omdat ik er iets heel eigens in herkende, de peinzende blik van de zoeker. Juist niet-selfies laten vaak echt iets van onszelf zien.

Tekst homepage juni 2019, thema Over kleuren.

De warme lentezon veroorzaakte voor de zoveelste keer weer een explosie van kleuren. Blad- en bloemknoppen ontvouwden zich in zeer korte tijd als parapluis, waardoor in een paar weken tijd  onze omgeving met veel grijstinten veranderde in een prachtige groene wereld met indrukwekkende gele, roze en witte bloesemaccenten. En al die energie die alles deed ontluiken en al die kleurenpracht bracht ons de verkwikkende lente-energie die we zo nodig hadden na de donkere wintermaanden.

De groenkleuren zijn in de lente groengeel en ontwikkelen zich in de loop van zomer naar groenblauw waardoor de sfeer verandert. Doorgaans beoordelen we kleuren als mooi, lelijk of wel aardig en zijn we ons er niet altijd van bewust dat dat mede komt doordat kleuren letterlijk invloed hebben op de sfeer, op onze stemming. Sommige kleuren maken ons vrolijk en opgewekt, zoals bijvoorbeeld geel en oranje, en andere kleuren maken ons somber, zoals bruin en grijs, of doen ons naar binnen keren, zoals blauw en paars. Vaak laten we ons in het gebruik van kleuren in ons huis of bij de keuze van onze kleding  vooral beïnvloeden door modetrends en houden we te weinig rekening met het fijt de kleuren letterlijk en dus fysiek onze activiteiten beïnvloeden.

Goethe was niet alleen een beroemd dichter maar ook een beroemd natuurkundige die onder andere veel onderzoek heeft gedaan naar de werking van kleuren op mensen en ruimtes. In het verhaal ‘Over kleur’  (zie Verhalen) wordt o.a. zijn visie op kleuren beschreven die hopelijk een bijdrage levert aan een bewustere en dus effectievere toepassing van kleuren in ons dagelijks leven en een bewuster beleven van de lente-, zomer-, herfst- en winterkleuren.

Ik wens ons in alle opzichten een kleurrijke reis door de zomer.

Tekst homepage september 2019, thema Levensritmes.

We zijn weer thuis van even weggeweest naar een ander land, een andere omgeving of gewoon thuis in een ander ritme en hernemen weer ons gewone leven, hopelijk uitgerust en met een frisse blik op het gewone dagelijkse leven.

Even afstand nemen van het dagelijkse levensritme maakt deel uit van de natuurlijke ritmes van het leven: 

Eb en vloed, dag en nacht, licht en donker, bergen en dalen, het ritme van de jaargetijden, van de dagen, weken, maanden en jaren, in- en uitademen, geven en nemen, ons naar binnen en naar buiten keren, weggaan en thuiskomen, lawaai en stilte, drukte en rust, werken en afstand nemen, strijden en rusten, zitten, liggen, staan en bewegen, passief en actief, denken en mediteren, ons afsluiten en openstellen, vlug en langzaam.

Op onze weg van groei en ontwikkeling naar bewuste, vrije en betrokken mensen, draagt het bewegen tussen deze polen ons als golven naar het strand.

Laten we in ons dagelijkse leven aandacht hebben voor de ritmes van het leven en ons erdoor laten dragen. 

Tekst 'Overpeinzing' september 2019, thema Lessen van Aristoteles.

1: Geluk is een werkwoord.

Streef ernaar alles op de best mogelijk manier te doen, en zo de best mogelijke versie van jezelf te worden, en anderen helpen hetzelfde te doen.

2: Plezier brengt je op het spoor.

Onderzoek wat jou echt diep plezier geeft, want daar ligt je roeping.

3: Bewandel de juist middenweg, want dan zit je goed.

Bijvoorbeeld: geen gat in je hand hebben maar ook geen vrek zijn.

4. Je bent wat je herhaaldelijk doet.

Je handelt niet goed omdat je die deugd hebt, het is andersom: je hebt die eigenschap omdat je herhaaldelijk goed handelt.

5: Je hebt vrienden nodig om gelukkig te worden. 

Loyaal zijn, er voor elkaar zijn in moeilijke tijden, elkaar toelaten in je leven, elkaar scherp en bij de les houden.

Tekst homepage november 2019, thema Levensfasen.

De zomer is nu echt voorbij en we hebben voor de zoveelste keer kennis gemaakt met de plensbuien en de wind van de herfst. Zoals de seizoenen elkaar opvolgen zo doen dat ook de verschillende levensfasen: jeugd, volwassenheid en de ouderdom, die ons meevoeren op onze weg van groei en ontwikkeling naar bewuste, vrije en betrokken mensen. 

0-21: De lente van ons leven.

Ons lichaam vormt zich en krijgt zijn eigen kleur. We leren door doen (0-7), door denken (7-14), door voelen (14-21).

21-42: De zomer van ons leven.

Onze persoonlijkheid vormt zich en krijgt zijn eigen kleur. We zoeken onze eigen relatie met de wereld (21-28), krijgen onze eigen standpunten (28-35), en definiëren onszelf opnieuw (35-42).

42-63: De herfst van ons leven. 

Al onze kleuren worden zichtbaar. Periode van wijs worden en schenken. Alles krijgt de kleuring van onze ziel, ons diepste zijn.

63-..: De winter van ons leven.

met zijn verstilling en bij onszelf komen, het leven verteren, er rust in vinden, het vrij onze eigen kleuring geven en wijs oud worden.

Tekst 'Overpeinzing' november 2019, thema Jaargetijden.

Naast de ritmes van maanden, weken en dagen kennen jaren het ritme van de seizoenen, met de verstillende witheid en de koude kaalheid van de winter, met het frisse ontluiken en de verraderlijke nachtvorst van de lente, met de omhullende warmte en de klamme hitte van de zomer en met de verwonderende kleuren en het winderige ontbladeren van de herfst. Als we ons mee laten voeren door de seizoenen ontdekken we na het ontbladeren van de herfst in de kaalheid van de winter de prachtige structuren van de bomen en doet ons dat wellicht, een laag dieper, bewust worden van de structuur van ons leven, van ons voelen, denken en willen en  komen we in de lente vernieuwd en verfrist te voorschijn, beleven en doen we in de zomer alles op een nieuwe manier en toont ons leven in de herfst nieuwe kleuren op weg naar bewustzijn, vrijheid en betrokkenheid.

Tekst homepage december 2019, thema Winter.

De winter is stil en maakt stil. Maar in die stilte gebeuren er wonderen: vormen zich knoppen die in de lente als paraplus openklappen en ontwikkelt zich ondergronds van alles dat zich door de warmte van de lentezon met een wonderlijke levenskracht door de aardkorst naar boven worstelt om daar tot groei en bloei te komen.

Hopelijk doen de stilte en rust van de winter ook in onszelf hun werk, ontmoeten we in die rust en stilte onszelf, krijgen we weer zicht op wie en wat we echt willen zijn en heeft dat inzicht dezelfde groeikracht en frisheid als die we met verwondering zien in de lente.

Tekst 'Overpeinzing' december 2019, thema Veranderen.

De huidige bedreigingen van onze toekomst vereisen een fundamentele verandering in onze manier van denken en handelen. De uitdaging van deze tijd is dat we, ondanks het feit dat veranderen niet altijd gemakkelijk is en we onze energie vaak gebruiken om ergens tegen te zijn, bovendraads gaan handelen: leven volgens inzichten die de wereldproblemen echt oplossen.

Laten we dwars ingaan tegen wat gebruikelijk, vertrouwd en ‘in is’ als dat ons schaadt. Laten we onszelf en alles dan op de kop zetten. Het levert een nieuwe wereld op.

ÉN: veranderen is boeiend, of zouden we in een tijd van stilstand willen leven? Leven is veranderen en veranderen is leven.

Tekst homepage februari 2020, thema Verstilling voordat de lente begint.

Eckhart Tolle schreef in ‘De stilte spreekt’:

‘Als je het contact met je innerlijke stilte verliest, verlies je het contact met jezelf. Wanneer je het contact met jezelf verliest, verlies je jezelf in de wereld’.

We zijn tegenwoordig vaak bang voor de stilte, bang om even niets te doen en stil te zijn omdat we bang zijn voor de confrontatie met onszelf, met onze relaties, met de keuzes die we hebben gemaakt, met de kloof tussen de dagelijkse werkelijkheid en die van onze diepste dromen.

Daarom zoeken we voortdurend geluid, drukte en bezigheden en beseffen niet dat we pas echt kunnen worden wie we diep in onszelf willen zijn als we af en toe rustig in de spiegel durven te kijken en ons af te vragen: ‘Hoe gaat het echt met je?’ en daar een eerlijk antwoord op durven te geven, onze levenspijntjes onder ogen durven te zien, zodat we ons leven  in het spoor kunnen houden of brengen in de richting van wie we echt willen zijn.

Tekst 'Overpeinzing' februari 2020, thema Over liefde.

Griet op de Beeck schreef in ‘Kom hier dat ik u kus’:

‘Ik denk meer en meer dat leven en laten leven, blijven bij wat ooit zo is beslist, en ondertussen meestal niet onvriendelijk zijn met elkaar, geen echte liefde is. Ik wil bij iemand willen zijn, omdat het voelt alsof ik niets anders kan, omdat er niemand iemand beter begrijpt dan wij mekaar, omdat we ons met de ander móeten bemoeien, omdat we mekaar zo graag willen helpen om de beste versie van onszelf te worden’.

Als dat niet of niet meer het geval is, zou het goed zijn om elkaar los te durven laten.

Tekst homepage april 2020, thema Overgangen.

We zijn momenteel in de ban van de coronapandemie. Het is nu niet alleen zaak er met zijn allen voor te zorgen dat we deze pandemie overwinnen, maar ook dat we ons bezig te houden met de diepere vragen die ze ons stelt, zoals 'Hoe gaan we om met plotselinge veranderingen in ons leven?' 'Waarom zijn er vaak ingrijpende veranderingen en wat is de functie ervan?' en 'Wat zijn de negatieve en positieve kanten van veranderingen?'

In deze update staat verandering centraal, overgangen naar nieuwe situaties, zoals jaargetijden, levenssituaties, levensfasen en tijdperken, als bijdrage aan het behouden hoop, want na elke winter komt een lente.

Laten we daarom beginnen met DE LENTE als overgangsperiode tussen de winter en de zomer.

In de jaarkalender is de lengte van alle jaargetijden even lang, namelijk drie maanden. In werkelijkheid is dat niet zo en zijn zowel de echte lente- als de echte herfstverschijnselen maar gedurende maximaal twee maanden zichtbaar. De lente en herfst zijn de overgangsperioden tussen de zomer en de winter.

Niet-natuurlijke overgangen hebben iets plotselings en veroorzaken onrust, schrik of angst. De plotselinge overgang van donker naar licht verblindt ons, een plotseling hard geluid of een onverwachte aanraking doen ons schrikken en de plotselinge overgang van warm naar koud doet ons rillen.

Natuurlijke overgangen worden gekenmerkt door het geleidelijk zichtbaar worden van veranderingen met daarna een sterke doorbraak ervan, gevolgd door een geleidelijk overgang naar een nieuwe en stabiele situatie. Het verloop van de lente illustreert dit elk jaar weer opnieuw.

Ook al vinden veranderingen geleidelijk plaats, toch gaan ze heel vaak gepaard met destabilisatie, onzekerheid en angst. We raken erdoor ontregeld, het vertrouwde dreigt te verdwijnen.

Maar leven is veranderen. Net zoals elk jaar de seizoenen elkaar opvolgen en tijdens ons leven de verschillende levensfasen, zo volgen ook bijvoorbeeld cultuurperiodes elkaar op, worden nieuwe technieken ontwikkeld, komen we steeds in nieuwe situaties terecht en krijgen we steeds nieuwe inzichten.

Leven is veranderen en veranderen is leven.

Voor een verdieping van het thema VERANDEREN/OVERGANGEN verwijs ik graag naar het verhaal ‘Veranderen, hoezo?’onder ‘Verhalen’ in het hoofdmenu van deze website.

Naar mijn bescheiden mening maakt de huidige coronapandemie onderdeel uit van de overgang naar een nieuw tijdperk, het Watermantijdperk, zoals ook overgangen in het groeiproces van kinderen en volwassenen vaak gepaard gaan met ziektes. (Zie column 'Watermantijdperk' onder 'Columns' in het hoofdmenu.)

Ziektes zijn vaak een teken dat er iets aan het veranderen is of een teken dat er iets niet goed gaat. We kunnen ze dan ook beschouwen als een tikje op onze schouders om eens na te gaan of we wel goed bezig zijn, iets verwaarlozen of iets niet goed doen.

De coronapandemie vraagt naar mijn mening dan ook om na te denken of we in algemene zin wel goed bezig zijn, of dit het leven is dat ons allemaal doet groeien tot wie we echt in onze dromen willen zijn en worden, of we geen roofbouw plegen op de aarde, en of het niet noodzakelijk is nieuwe wegen te bewandelen die minder gericht zijn op vergroten van ons welvaartstreven van 'steeds meer' maar meer op het vergroten van welzijn van iedereen en dat van de aarde, die we als woonplaats hebben gekregen.

Ik wens ons allen een snelle overwinning van de coronapandemie en een gezonde en inspirerende overgang naar de zomer.

Tekst 'Overpeinzing' april 2020, thema Lente: alles wil tot bloei komen.

Het is lente, alles wil tot bloei komen. Ook wij, jij en ik, willen tot bloei komen en daarom is het nodig om te ontdekken wat we hebben te doen om een groeizaam leven te leiden. We kunnen dat ontdekken door te experimenteren, goed om ons heen te kijken, te luisteren en te voelen wat wel en niet bij ons past, te ontdekken wie en wat we echt zouden willen zijn vanuit ons diepste verlangen, welke capaciteiten we hebben en hoe we deze kunnen ontwikkelen.

Ons bewust worden van wie we zijn, wat ons beweegt, wat onze dromen zijn, wat onze sterke en zwakke kanten is een voorwaarde om vrij te zijn, om te kunnen handelen vanuit onszelf en niet vanuit datgene wat de omgeving van ons vraagt, om zo diegene te worden die we diep in onszelf willen zijn. Een tulp wil een tulp worden en geen boom.

Vrij zijn op haar beurt is een voorwaarde om echt oprecht betrokken te kunnen zijn op onze omgeving. Dat wil zeggen dat we pas echt bij anderen betrokken kunnen zijn als we anderen niet nodig hebben als een middel om onszelf waardevol te vinden, om van ons zelf te kunnen houden. Dat is immers geen echte betrokkenheid, maar afhankelijkheid.

Tekst homepage juli 2020, thema Vragen.

Elke crisis stelt vragen, zo ook de coronapandemie:

- vraagt om oefening in geduld en verantwoordelijkheid;

- vraagt om na de crisis niet op dezelfde voet door te gaan met onze manier van leven;

- vraagt om na te denken over nieuwe manieren van werken;

- vraagt om tijd en ruimte te behouden voor de rust en stilte die we hebben mogen ervaren;

- vraagt om voortzetting van de vernieuwingen op veel gebieden als gevolg van de lockdown;

- vraagt om te zien dat door de lockdown de zwaar vervuilde lucht grotendeels is verdwenen;

- vraagt om een nieuwe kijk op hoe we omgaan met de dood;

- vraagt om een herwaardering van onze gezondheidszorg en onderwijs;

- vraagt om minder,  minder van alles om onze aarde te redden van uitputting en vervuiling;

- vraagt om na te denken over ons reisgedrag en andere manieren van recreëren;

- vraagt om na te denken over de nadelen van de globalisering;

- vraagt om minder heen en weer gesjouw van goederen over de hele wereld;

- vraagt om landen meer zelfvoorzienend te laten worden;

- vraagt om minder productie uit te besteden aan lageloonlanden;

- vraagt om deze landen niet uit te buiten maar ze te helpen een stabiele economie op te bouwen;

- vraagt om die landen een eerlijke prijs te betalen voor hun grondstoffen, goederen en diensten;

- vraagt om een eerlijkere verdeling van welvaart en om meer aandacht voor welzijn;

- vraagt om het terugdringen van de macht van ‘de markt’, van bedrijven, van het geld;

- vraagt om het terugdringen van reclame die alleen maar aan ons wil verdienen;

- vraagt om het negeren van influencers die ons schijnbeelden van geluk voorschotelen;

- vraagt om niet mee te gaan met alles wat ‘ in is’ en status geeft;

- vraagt om een zoektocht naar wat onze echte, diepste passie is, want daarin ligt onze roeping, ons geluk.

Tekst 'Overpeinzing' juli 2020, thema Roerige tijden.

Roerige tijden behoren, net zoals regenbuien, bij ons leven. En net zoals regen noodzakelijk is voor de natuur, zo zijn roerige tijden waarin dingen tegenzitten noodzakelijk voor onze groei en ontwikkeling. We kunnen niet leren lopen of fietsen zonder te vallen. We leren letterlijk en figuurlijk door vallen en opstaan. Leren van tegenslagen en mislukkingen is dan ook een belangrijke levensopgave. We worden er weerbaar door en zonder lichamelijke en psychische weerbaarheid redden we het niet of maar moeizaam in het leven.

Het is dan ook een negatieve ontwikkeling om te streven naar een zogenaamd probleemloos leven waarin we alle ziektes uitbannen, kinderen overbeschermen, naar een leven waarin we voordurend de problemen van anderen proberen op te lossen en hen daardoor hulpeloos maken, een leven waar geen plaats is voor uitdagingen, voor vallen, fouten maken, mislukkingen en voor een grote verscheidenheid aan probeersels en ervaringen. Juist hiervan leren we en juist hierdoor groeien we en worden we weerbaar tegen onvermijdelijke roerige tijden.

Tekst 'Overpeinzing' september 2020, thema Veranderen.

De coronapandemie zou ons, zoals elke crisis, moeten aanzetten tot nadenken over of we wel met de belangrijkste zaken op een goede manier bezig zijn.

Een deel van de mensen is bang, een deel ontkent, miskent of onderschat de ernst van de situatie, andere passen zich aan en voor weer anderen is het een duwtje om echt serieus naar de situatie te kijken en proberen er iets aan en iets mee te doen. 

Een bijkomstige probleem van de coronacrisis is dat een veel groter probleem op de achtergrond raakt: de klimaatcrisis die ons op alle terreinen nog harder zal raken en de toekomst van ons allen ernstig bedreigt. Tegen de optredende klimaatveranderingen helpt geen geneesmiddel en geen vacin, alleen een totaal en fundamentteel ander gedrag.

 De uitdaging van deze tijd is dat we, ondanks het feit dat veranderen niet altijd gemakkelijk is en we onze energie vaak gebruiken om ergens tegen te zijn omdat we het liefst alles bij het vetrouwde oude houden, bovendraads gaan handelen: leven volgens inzichten die de wereldproblemen echt oplossen.

Laten we dwars ingaan tegen wat gebruikelijk, vertrouwd en ‘in is’ als dat ons schaadt.

Laten we onszelf en alles dan op de kop zetten. Het levert een nieuwe wereld op.

ÉN: veranderen is boeiend, of zouden we in een tijd van stilstand willen leven?

Leven is veranderen en veranderen is leven.

Tekst homepage november 2020, thema De wereld is doodziek.

1.

We hebben een wereldwijd klimaatprobleem met als oorzaak dat we teveel en te slechte grondstoffen gebruiken om de ecologische processen op aarde stabiel te houden.

2.

We verdelen onze hulpbronnen niet eerlijk. 20% van de wereldbevolking gebruikt 80% van de mondiale hulpbronnen, waardoor er maar weinig en niet voldoende overblijft voor de overige 80%.

3.

Er is een enorme overconsumptie. Als alle ruim 7 miljard mensen net zoveel hulpbronnen zouden gebruiken als de rijke minderheid nu gebruikt, dan kan de aarde dat onmogelijk opbrengen.

4.

We vervuilen onze grond, water en lucht met chemisch afval, plastic en stof en wel in die mate dat wijzelf, dieren en planten bedreigd worden in hun voortbestaan.

5.

Het verschil tussen rijk en arm is dramatisch groot. De rijkste 10% van de volwassenen bezit 85% van alle rijkdom en deze rijken worden steeds rijker, doorgaans ten koste van de minder rijken, door landen en mensen geen eerlijke prijs te geven voor hun groendstoffen, goederen en arbeid.

6.

Door hun rijkdom hebben de rijken (idividuen, aandeelhouders, multinationals en ondernemingen) de macht, niet alleen op economisch maar ook op politiek gebied omdat de politiek zich afhankelijk heeft gemaakt van hun investeringen. Daarnaast is de burger als werknemer van hen afhankelijk met betrekking tot zijn baan en inkomen en deelt hij niet op een eerlijke manier in de winst die vooral gemaakt wordt door zijn inspanningen.

7.

Het streven naar geluk wordt gekoppeld aan rijk worden, terwijl we zouden moeten weten dat geld wel gemakkelijk is maar niet gelukkig maakt en dat alleen het op weg zijn naar het realiseren van onze diepste dromen ons leven zin en vreugde geeft.

8.

We zijn verspillers. 30% van alle voedsel wordt in de rijke landen weggegooid, terwijl 1 miljard mensen honger lijden en er 5 miljoen kinderen per jaar sterven door ondervoeding. 

9.

We zijn kortzichtig en staan niet open voor kritiek. We zijn niet echt bereid om naar de gevolgen van ons egoistisch handelen te kijken en de hieraan verbonden problemen op te lossen. Zo zien we niet dat de enorme vluchtelingenstromen met alle inhumane en verstorende gevolgen vandien voor een groot gedeelte ontstaan door het niet oplossen van de welvaartsverschillen in de wereld.

10.

De coronacrisis legt ons egoistisch gedrag duidelijk bloot. We zijn blijkbaar niet bereid om voor het welzijn en de welvaart van ons allen tijdelijk ons gedrag aan te passen om elkaar niet te besmetten en het virus geen kans geven om zich te verspreiden.

Dit komt mede omdat we verslaafd zijn aan 'het leuk hebben' en niet inzien:

- dat het leven er niet is om het leuk te hebben maar onszelf te ontwikkelen tot bewuste, vrije en betrokken mensen;

- dat het leven een leerschool is waarin van ons wordt gevraagd dat we aan de opgaven gaan staan die we in het leven op ons bordje krijgen, dat we daar niet omheen lopen en ze niet onder de mat vegen of niet willen zien, om zo tot bloei te komnen, zoals een tulp zich door de aardkorst moet heen wurmen om te bloeien.

Tekst 'Overpeinzing' november 2020, thema Struisvogelgedrag.

Heel veel ziektes onderkennen we te laat. We raken burnout en zien pas naderhand dat we de alarmsignalen hebben genegeerd.

Deze signalen zijn eerst subtiel. We zitten niet goed in ons vel en denken dat als we op vakantie zijn geweest, alles wel weer in orde komt. Als we de signalen blijven negeren worden ze steeds duidelijker totdat ons lichaam ons voor het blok zet en blokkeert.

Het gele knipperlicht wordt een rood stoplicht en daarna een zwaailicht met heel veel lawaai. 

Het leven zit subtiel in elkaar met als motto 'Wie niet horen wil, moet voelen!' ofwel wie niet luistert naar signalen, naar wijze raad, zal de gevolgen aan den lijve ondervinden. 

Als we kijken naar de huidige corona- en klimaatcrisis, dan moeten we constateren dat het stoplicht al lang op rood staat, maar dat we het gewoon negeren met alle gevolgen vandien. Zo wordt niet alleen ons leven en het leven op aarde op korte maar ook op lange termijn bedreigt. 

De oplossing is dat IEDEREEN zijn verantwoordelijkheid neemt zowel in de corona- als in de klimaatcrisis voordat het echt te laat is.

Struisvogels kunnen hun kop in het zand steken om de werkelijkheid niet te hoeven zien. Wij niet, want dan stikken we. 

Tekst homepage december 2020, thema Van oud naar nieuw.

In deze tijd van de corona- en klimaatcrisis en de wereldwijde instabiliteit is hoop een voorwaarde om daadkrachtig aan de oplossing van deze problemen te kunnen gaan staan.

‘Om hoop op te bouwen en te behouden hebben we drie dingen nodig: een gevoel van controle, een geloof in de waarde van iets en een gemeenschap.

‘Controle’ wil zeggen dat we het gevoel hebben dat we ons eigen leven in de hand hebben, dat we ons lot kunnen beïnvloeden.

‘Waarden’ wil zeggen dat we iets belangrijk genoeg vinden om naartoe te werken, iets beters, wat het waard is om ons best voor te doen.

'Een gemeenschap’ wil zeggen dat we deel uitmaken van een groep die dezelfde dingen waardeert als wij en die ernaar streeft om die dingen te realiseren.

Zonder een gemeenschap voelen we ons geïsoleerd en houden onze waarden op iets te betekenen.

Zonder waarden lijkt niets het waard om naar te streven.

Verlies van een van de drie, en je verliest de andere twee ook.

Verlies van een van de drie, en je verliest hoop.’

Mark Manson, Alles is fucked: Een boek over hoop, pag. 26-27.

We wensen ons allen een hoopvol en daadkrachtig 2021 toe.

Tekst 'Overpeinzing' december 2020, thema Ons consumentisme in quarantaine. 

Interview met de Nederlandse voorspelster en onderzoekster van nieuwe trends,

Lidewij Edelkoort, naar aanleiding van de coronacrisis:

Mensen hebben vaak de neiging datgene te doen, waarvan ze weten dat het niet goed voor ze is. Zou deze pandemie daarin een omslag kunnen zijn?

‘Het virus dwingt ons te doen, wat we allang weten dat we moeten doen: minder reizen, minder kopen, minder weggooien, minder rotzooi toelaten in ons bestaan. Minder werken ook, minder stress en minder afhankelijkheid van geld.

We zien in Amerika hoe zeer geld en inhaligheid de maatschappij hebben ontwricht – daar vindt men nu dat ouderen het loodje moeten leggen om de economie te redden. Die hebzucht gaat veel te ver; een pathologisch beeld dat wellicht de dood wordt van het marktgedreven kapitalisme.

We krijgen nu de kans te kiezen voor een humaan, langzaam en circulair systeem. Voor een ‘economie van gelukkig-zijn’, noem ik het voorlopig.

Ik vertelde onlangs in een interview dat dit virus wellicht een zegening voor de planeet zou kunnen zijn, doordat productie, transport en reizen zouden stoppen en daardoor de luchtverontreiniging zou verminderen. En zie: tijdens de coronacrisis in China nam de luchtverontreiniging daar spectaculair af.

We moeten een virus uitvinden tegen geld en het zou goed zijn als het consumentisme in quarantaine ging.

Laten we het doen. We weten al lang dat het moet.’

Ons consumentisme in quarantaine:

1.Koop minder spullen.

De grootste milieu-impact komt van de aankoop van spullen.

2. Kies voor minder vlees.

De milieu-impact van vlees is 40% van de totale voedselproductie.

3. Verduurzaam je woning.

Wonen staat op de derde plaats in de milieu-impact top 10.

4. Reis slimmer en minder.

Een retourtje Bali is qua uitstootimpact gelijk aan 4 jaar autorijden.

5. Recycle kleding.

De kledingindustrie is de tweede meest vervuilende industrie.

Minder kleren en spullen kopen. Minder vlees eten. Minder grootschalige intensieve veeteelt en monoculture landbouw toestaan. Minder kunstmest en bestrijdingsmiddelen gebruiken. Minder vervuilende teelt- en maakprocessen. Minder energie en water verbruiken. Minder spullen en voedsel kopen die van ver moeten komen. Minder goederen over de hele wereld transporteren. Minder reizen. Minder ver reizen. Minder vervuilend reizen. Minder plastics en en ander schadelijke afval- en reststoffen toelaten. Minder dingen doen die ons niet echt gelukkig maken, maar alleen maar verdoven. Minder bezig zijn met alleen maar ons eigen welbevinden. Enzovoort. 

MEER

 Meer producten langer gebruiken, hergebruiken en repareren. Meer recyclen. Producten produceren die langer meegaan. Meer milieuvriendelijke teelt- en maakprocessen. Meer integraal en regionaal produceren. Meer kwaliteit bieden in plaats van kwantiteit. Meer gezond eten. Meer biologische en circulaire teelt toepassen. Meer gebruik maken van milieuvriendelijk energie. Meer voedsel en andere producten kopen uit onze directe of nabije omgeving. Meer dingen doen die ons echt gelukkig maken. Meer oog hebben voor de mooie dingen om ons heen. Meer aandacht voor we wel hebben inplaats voor wat we niet hebben. Meer aandacht hebben voor de invloed van ons handelen op onze omgeving.

Enzovoort. 

Tekst homepage februari 2021, thema Tussen hoop en vrees.

Ik heb ons allen in dit nieuwe jaar hoop en daadkracht toegewenst, hoop op een meer rechtvaardige, democratische en gezonde  samenleving en een gezamenlijke daadkracht om hieraan te werken. Maar tot nu toe zien we helaas alleen maar gebeurtenissen die deze hoop ondergraven.

• De recente gebeurtenissen in Amerika laten zien hoe een democratie die zichzelf jarenlang als voorbeeld stelde, wordt bedreigd en ook in Europa groeit het aantal antidemocratische bewegingen.
• Over het klimaat hebben we het nauwelijks meer omdat we bezig zijn met het bestrijden van de coronacrisis.
• Door de coronacrisis worden vooral weer de arme landen getroffen.
• De coronacrisis krijgen we niet onder controle omdat we er niet als een hechte gemeenschap tegen strijden. Uit onderzoekscijfers blijkt dat 20% van de mensen zich niet altijd houdt aan de regels met betrekking tot het aantal mensen dat thuis mag samenkomen,  dat 33% zich niet altijd houdt aan de 1,5meterregel, dat 50% zich niet laat testen bij klachten en dat 50% niet altijd thuis blijft als ze positief zijn getest. Hoe kunnen we met zo’n dramatische hoog aantal overtredingen van de regels de coronacrisis overwinnen? We klagen massaal over de financiële en maatschappelijke gevolgen, maar doen er massaal niets aan en durven elkaar daar nauwelijks op aan te spreken, onder andere omdat we dan de kans lopen om uitgescholden te worden.
  

• De dagelijkse beelden op de tv getuigen niet van een grote mate van solidariteit en tolerantie.
• Het aftreden van het kabinet Rutte III is het logische gevolg van het feit dat de mens vaak niet centraal staat in de politiek en systemen en de bureaucratie de overhand krijgen.
• Maar Donald Trump zal de komende jaren niet meer de onberekenbare, agressieve en narcistische president zijn die de wetten van de democratie en tolerantie overtreedt en de coronacrisis bagatelliseert.
• De klimaatcrisis en het centraal stellen van mensen in ons politiek en maatschappelijk handelen, zullen belangrijke items zijn in de komende parlementaire verkiezingen. En de uitslag van die verkiezingen bepalen wij, jij en ik.
• Er zijn meerdere coronavaccins beschikbaar die uitzicht bieden op het onschadelijk maken van het virus.
• Een hele hoop mensen, waaronder ik, willen niet terug naar ‘het oude normaal’ omdat we ons er steeds meer van bewust worden dat ‘het oude normaal’ ons in deze crisissen heeft gestort.

Het is leven tussen hoop en vrees. Maar het verleden heeft laten zien dat alleen hoop ons uit deze crisissituaties kan helpen, dat helden dat altijd hebben bewezen en dat velen altijd bereid zijn hun dagelijks gedrag drastisch te veranderen in het streven naar een betere toekomst. Laten we heldhaftig zijn en vechten voor 'een nieuw normaal' waarin welzijn centraal staat in plaats van welvaart. Immers welvaart leidt niet automatisch tot welzijn, maar streven naar welzijn is ook streven naar voldoende welvaart.

‘Heldhaftigheid is het vermogen om hoop op te roepen waar die er helemaal niet is. Om een lucifer aan te strijken om de leegte te verlichten. Om ons de mogelijkheid te laten zien voor een betere wereld, niet een betere wereld zoals wij willen dat die bestaat, maar een betere wereld waarvan we niet wisten dat die kon bestaan. Om een situatie te nemen waarin alles volgslagen fucked lijkt te zijn en deze toch op een of andere manier goed te maken.

Mark Manson, Alles is fucked: Een boek over hoop, pag. 15.

Tekst 'Overpeinzing' februari 2021, thema Gedragsverandering.

Gedragsverandering vraagt op de eerste plaats om ons gedrag dat niet goed is voor ons welzijn, het samenleven met de mensen om ons heen of voor het goed functioneren van de maatschappij en de aarde, niet te ontkennen maar er open naar te kijken, het te herkennen en te erkennen.

Als we ons bewust zijn van ons gedrag en dat niet meer willen, kunnen we op zoek gaan naar welk gedrag dan wel goed zou zijn voor onszelf en onze omgeving en welk gedrag binnen onze mogelijkheden ligt.

Als we dat gedrag helder voor ogen hebben, kunnen we stapsgewijs en met vallen en opstaan proberen om dat gedrag in de praktijk te brengen én het proberen vol te houden ook al lukt het niet altijd.

De beloning is een beter leven voor onszelf en voor en met anderen.

Tekst homepage april 2021, thema Wat we gebroken hebben, repareren met goud.

‘Wat we van het verleden kunnen leren is dat het nooit alleen de catastrofe is die de geschiedenis bepaalt maar vooral de reactie erop.

De kunst is om ook de breuk als onderdeel van onze identiteit te zien, het inzicht dat het ware gezicht zich toont in de kwaliteit van de reparatie.

Aan ons om dat wat we braken, niet als verloren te beschouwen, maar met goud te repareren.’

Rijksbouwmeester Floris Alkemade, De toekomst van Nederland, pag. 129.

Tekst 'Overpeinzing' april, thema Corona.

1. Beseffen we wel hoe gezegend we het hier in het westen zijn? en

Hebben we onszelf en onze kinderen niet erg kwetsbaar gemaakt door moeilijkheden en tegenslagen alsmaar te vermijden waardoor we niet weerbaar zijn tegen de tegenslagen van het leven?

Jitske Kramer in het boek 'Werk heeft het gebouw verlaten. Anders samenwerken na de corona cultuurshock', pag. 168:

'Ik sprak een vriendin in Burkina Faso, en die vertelde dat COVID daar uiteraard ook een rol speelt, maar dat het meer wordt ervaren als een van de vele ziektes waaraan je kunt overlijden, zoals malaria, cholera, dengue, hiv en gele koorts. Besmettelijke ziekten zijn in grote delen van de wereld een onderdeel van het gewone leven, een dagelijks risico. Vanuit dat perspectief zie je hoe ver wij hier af zijn komen te staan van het besef van kwetsbaarheid. En hoe wij in onze samenleving zijn gaan geloven in absolute controle en beheersbaarheid. 

Een contact in Oeganda, iemand die zelf nu geen geld heeft voor malariamedicijnen en niets kan oogsten vanwege de aanhoudende lockdown, ging zelf zo ver om zijn medeleven met ons Europeanen uit te spreken:

'Jullie hebben het echt veel moeilijker dan wij nu, want jullie kennen dat niet, de stress van dingen die opeens wezenlijk anders gaan. En daarom zijn jullie minder bedreven in het soepel kunnen improviseren tijdens een lastige situatie. Bless you'. 

2. Over Corona.

Verspreid het coronavirus zich of verspreiden wij het coronavirus?

*

In de uitzending ' Corona, Sand im Weltgetriebe' van de TV-zender Arte op 2 maart 2021 'sprak' het coronavirus tegen ons: 

'Ik, het coronavirus, en jullie als mensen hebben iets gemeenschappelijk, namelijk dat we dat wat we nodig hebben om te leven, dood maken, doden.

Ik, het coronavirus, dood jullie lichaam en jullie doden jullie ecologisch systeem, de aarde.'

En Oren R. Lyons jr. zegt in de documentaire 'The Faithkeeper': 

'De aarde heeft ons niet nodig. Wij hebben wel de aarde nodig.'

Tekst homepage juni 2021, thema Vaak leidt minder uiteindelijk tot meer en meer tot minder.

'We willen graag deugen. Aristoteles had een heldere definitie: Deugd is zelfbeheersing. Om het goede te doen, moet de in zijn behoeftes nooit te verzadigen mens hier zelf een rem op zetten. In de boodschap van de kunstenares Jenny Holzer verwoord: ‘Protect me from what I want.’

Voer voor psychologen, hoe kunnen we ons verzetten tegen onze diep ingesleten gewoontes als die zo veel praktisch en direct ervaarbaar comfort bieden, maar die op veel abstractere lange termijn zo schadelijk zijn?

Als je een staafmixer nodig hebt, kun je bij Bol.com uit meer dan 400 modellen kiezen. In totaal biedt deze webwinkel meer dan 22 miljoen producten aan. Een schijntje vergeleken bij Amazon dat ruim 600 miljoen producten aanbiedt.

Niet in de beperking maar in het grenzeloos nastreven van macht, rijkdom en genot, tekent onze tijd zich. Redelijkerwijs valt de verwoestende uitwerking van deze ongeremde houding nu niet meer te ontkennen.'

Rijksbouwmeester Floris Alkemade, De toekomst van Nederland, pag. 51.

*

Ik ben bang dat, als dit allemaal voorbij is, we gewoon weer verder gaan met vluchten voor het leven, voor de lastige vragen die het ons stelt over hoe het echt met ons en de wereld gaat, over wat er echt toe doet, over wat we diep in ons zelf willen, over wat we eigenlijk zouden willen en moeten doen.

Ik ben bang dat we het dan gewoon weer leuk willen hebben zonder echt te leven. En echt leven is toch wat we willen. Of niet?

*

'Deze crisis kan enkel ten goede worden gekeerd indien we persoonlijk geluk niet langer opvatten als iets geïsoleerds, iets wat bestaat NAAST of TEN KOSTE VAN de wereld. Het is er onderdeel van. Is het dat niet, dan is het als geluk te wantrouwen.

Ransey Nasr, De fundamenten, pag. 75.

Tekst 'Overpeinzingen' juni 2021, thema Corona.

‘Voel je het ook? Dat er iets nieuws in de lucht hangt? Alsof het wat lichter is buiten, maar ook van binnen? Ik bedoel niet dat het allemaal makkelijk is, of dat er nu een tijd aan gaat breken, waarin alles anders wordt. Het voelt eerlijk gezegd eerder alsof alles nog moeilijker wordt, alsof het donker in ons en in de wereld ons niet langer met rust laat, voor één keer gezien wil worden voor wat het is nu we naar maanden isolement niet langer weg kunnen kijken, onszelf niet meer kunnen afleiden met wat er maar te kopen en te vieren en te doen is.

Het nieuwe waar ik het over heb, is een soort frisse energie die helpt om het moeilijke aan te gaan. Je zou het kunnen omschrijven als inspiratie om nieuwe handvatten en nieuw gereedschap te vinden om door het donker te navigeren, als een frisse lucht die het bedompte verdrijft, waardoor je niet meer je eigen oude ideeën eindeloos hoeft te herhalen, een nieuwe stip aan de horizon die een ander perspectief biedt op precies dezelfde oude problemen.

Misschien heb je ook wel genoeg van hoe het was, van een leven met al die gelukkige plaatjes die je steeds opnieuw het gevoel geven dat ze de norm zijn, dat je eigenlijk ook net wat beter je best moet doen, net wat opgeruimder, kalmer, knapper, actiever, net wat meer zus en zo, en net wat minder dat wat je bent.

Misschien lukt het je steeds vaker om weg te zwijmelen en ook te gaan wellen… en dan te denken, wacht nee, stop, niet weer, ik ga dit niet doen, ik ga kijken naar wat ik wél heb, ik ga zien wat ik wél heb gedaan vandaag, ik ga aandacht geven aan wat ik wél kan of graag zou willen leren, ik ga mezelf eindelijk eens steunen in plaats van afmatten met onhaalbare eisen.

Misschien dat de nieuwe lucht, het nieuw licht ons kan helpen om te gaan houden van datgene waar niet van gehouden wordt, van datgene wat we allemaal hebben laten liggen, omdat we het niet waardevol genoeg vonden,  niet efficiënt genoeg, niet interessant genoeg, niet mooi genoeg.

Misschien verzamelen we wel nu de moed om hallo te zeggen tegen die delen van onze wereld en onszelf die er niet mochten zijn, maar die zo ontzettend graag mee willen doen dat ze rammelend aan onze poorten hangen.

Ik zet de ramen open. Kom maar binnen, jij nieuwe energie. Laat me maar zien waar ik in gebreke ben gebleven, waar ik kan groeien.’

Sarah Domogala, Nieuwe energie, Happinez 3-2021, pag. 108

'We moeten bij dingen die heel spannend klinken vaker denken: is dit echt zo belangrijk?

En andersom moeten we dingen die heel belangrijk zijn spannender zien te maken.'

Jesse Frederik, VPRO-gids #14, pag. 25.

Tekst homepage september 2021, thema Wat zijn onze doelen en dromen?

We hebben al meer dan anderhalf jaar te maken met de coronacrisis en zijn met z’n allen nog steeds niet in staat om die het hoofd te bieden. Hetzelfde geldt voor de klimaatcrisis die ons nog lang niet zo beperkt, maar waarvan de gevolgen wel steeds duidelijker worden gevoeld: enorme hittegolven, bosbranden en hevige regenbuien en overstromingen waren deze zomer van zeer dichtbij zichtbaar en voelbaar.

Hoe komt het dat we dan toch niet in staat zijn om het tij te keren?

Het is duidelijk dat het oude spreekwoord ‘Wie niet horen wil, moet voelen’ ook op de huidigeg situatie van toepassing is. Als we ons lichaam verwaarlozen, krijgen we klachten en als we daar geen aandacht aan schenken worden die klachten alsmaar ernstiger en als we er dan nog geen aandacht aan schenken, gaat ons lichaam in staking en kunnen we doorgaans weinig of niets meer. En net zoals ons lichaam een levend organisme is, is ook de maatschappij en de aarde dat. Als we die verwaarlozen gaan ze net zo protesteren als ons lichaam. Crisissen zijn doorgaans tekens dat we iets niet goed doen. Het zijn waarschuwingstekens. Als we die ontkennen of onderschatten, woekeren de crissisen letterlijk voort. Dit geldt zowel voor de corona- als de klimaatcrisis.

Laten we op het dak klimmen zoals het figuurtje in bovenstaande foto en in de verte, in de toekomst kijken en ons verbeelden hoe die toekomst eruit zou moeten zien. Laten we in plaats van blijven hangen in niet gelukmakende consumptie- en genietpatronen die onszelf, de maatschappij en de aarde ruïneren, ons denken, voelen en handelen ingrijpend veranderen zodat we uit deze crisissen komen en we een zonnige toekomst creëren voor iedereen.

De eerste noodzakelijk stap hiervoor is dat we ons bewust worden van de ernst van de situatie waarin we als persoon en maatschappij zijn beland, dat we niet wegkijken of denken dat het allemaal wel meevalt en het allemaal wel goed zal komen om zo ons geweten te sussen zodat we gewoon verder kunnen gaan met onze comfortabele maar verwoestende manier van leven. Laten we hierbij denken aan de woorden van Ramsey Nasser:

'Deze crisis kan enkel ten goede worden gekeerd indien we persoonlijk geluk niet langer opvatten als iets geïsoleerds, iets wat bestaat NAAST of TEN KOSTE VAN de wereld. Het is er onderdeel van. Is het dat niet, dan is het als geluk te wantrouwen.'

Roxane van Iperen stelt in haar essay ‘De genocidefax’ de vraag: ‘Wat doe jij als het erop aan komt?’ Wat doen we als er overduidelijk iets schadelijks plaatsvindt. Zijn we dan lafaards, wegkijkers, meelopers of helden?

Heldendom vraagt niet alleen om enorme moed om je niet te conformeren aan dat wat gebruikelijk is, maar ook om duidelijke persoonlijke en maatschappelijke dromen en doelen. Daaraan probeert deze update een bijdrage te leveren omdat ik niet wil wegkijken en denken dat het mijn tijd wel zal duren omdat ik al redelijk op leeftijd ben. Het leven gaat door, ook na mij, en ik wens iedereen een zelfde mooi leven als ik tot nu toe heb mogen leven.

'Dromen geven ons de energie die ons iedere keer weer verder brengt op onze weg van groei en ontwikkeling. Dromen zijn nog gevrijwaard van de gewone obstakels van het leven. Ze voeren ons alsmaar weer terug naar datgene wat we diep in onszelf willen. Ja, dromen zijn bedrog in de zin dat ze vaak niet of niet helemaal uitkomen omdat we nog te jong, onervaren of ongeduldig zijn, maar ze helpen ons ervaring op te doen, leren ons dat het leven veel ingewikkelder is dan we dachten, wat we wel en niet kunnen, onze dromen realistischer te dromen én het dromen nooit te laten omdat we ervaren dat ze ons iedere keer weer een beetje verder brengen naar wie we echt willen zijn.'

Harrie Bielders, Beelden en overpeinzingen.

Tekst 'Overpeinzingen' september 2021, thema Levensdoelen.

Levensdoelen.

We worden geboren als hulpelozen en onwetenden. In de levensschool leren we stap voor stap onze fysieke en psychische capaciteiten ontwikkelen en kunnen we langzaam de zin, het doel van het leven ontdekken. En dat doel of die doelen zullen voor iedereen verschillend zijn.

Voor mij zijn de algemene levensdoelen:

1. ons bewust worden van onszelf en van alles wat er om ons heen is en gebeurt;
2. het verwerven van vrijheid, dat wil zeggen de mogelijkheden verwerven om te worden wie we vanuit onze diepste dromen willen zijn;
3. ons betrokken voelen bij allen en alles om me heen.

Ons bewust worden van wie we zijn, wat ons beweegt, wat onze dromen zijn, is een voorwaarde om vrij te zijn, om te kunnen handelen vanuit onszelf en niet vanuit datgene wat de omgeving van ons vraagt via verwachtingen, reclames, influencers, mode en ideologieën, want dat is geen vrijheid maar slaafsheid en na-aperij.

Ons bewust worden van onze sterke en zwakke kanten is eveneens een voorwaarde om vrij te zijn, om ons bewust te zijn van wat we wel en niet kunnen wensen en najagen, welke dingen we wel en niet kunnen bereiken vanuit onze mogelijkheden. Een tulp wil een tulp worden en kan geen boom worden. Vrijheid is pas echte vrijheid als het zijn grenzen kent.

Bewustwording is eveneens een voorwaarde voor betrokkenheid. Ons bewust zijn van de mensen en alles om ons heen is een voorwaarde om erbij betrokken te kunnen zijn, er een verbinding mee aan te gaan. Wat we niet kennen, weten, voelen en zien bestaat voor ons niet en dus kunnen we er ook geen verbinding mee aangaan, ons erbij betrokken voelen.

Ook vrijheid is een voorwaarde om betrokken te kunnen zijn op onze omgeving in de meest brede betekenis van het woord, omdat we alleen oprecht betrokken kunnen zijn, ons kunnen verbinden met mensen, dingen, de aarde, gebeurtenissen, ideeën en omstandigheden als we dat doen vanuit vrijheid en niet omdat we anderen en het andere nodig hebben om onszelf goed en waardevol te voelen. Dat is immers geen echte betrokkenheid, verbinding, maar afhankelijkheid.

Bewustwording is een voorwaarde voor vrijheid en betrokkenheid.

Vrijheid en betrokkenheid zijn voorwaarden voor onze groei en ontwikkeling: de essentie van leven. Alles wat leeft, wil groeien, zich ontwikkelen en bloeien vanuit zijn of haar eigen essentie.

Harrie Bielders, Van alles en nog wat.

Tekst homepage november 2021, thema De democratie in gevaar?

Een half jaar geleden hebben we een nieuw parlement gekozen en in dat parlement zitten maar liefst 19 fracties: de eenzijdige individualisering is ook binnengedrongen in de politiek. En na meer dan een half jaar hebben we nog steeds geen nieuwe regering omdat de meeste partijen niet bereid zijn tot compromissen, terwijl de bereidheid tot compromissen de kern vormt van de democratie.

Ligt de versnippering en het niet functioneren van de politiek aan de politiek of liggen de versnippering en het niet functioneren van de politiek aan het niet functioneren van ieder van ons, van jou en mij, aan onze opvatting dat wij als persoon en als mensheid het middelpunt vormen van het bestaan op deze aarde en dat we ons niet bewust zijn van het feit dat we maar een klein radertje zijn in het complexe geheel van de mensheid en deze wereld en dat het onze taak is om ons als individu optimaal te ontwikkelen om zo een opbouwende bijdrage te leveren aan het bestaan van ons allen op deze aarde, in plaats van het streven naar persoonlijk geluk dat wordt gezocht in materiële zaken en wordt opgevat als iets geïsoleerd, iets wat bestaat naast of ten kosten van anderen en van de wereld? Dat geluk is niet opbouwend maar afbrekend, zoals Ramsey Nasser schrijft in zijn boek ‘De fundamenten’. Ons geluk en onze opvattingen, ons gelijk,  hebben alleen een opbouwende functie als ze een echte bijdrage leveren aan het goed functioneren van ons allen en van deze aarde. Alleen dat leidt tot echt geluk en tot een goed functionerende democratie.

Tekst 'Overpeinzingen' november 2021, thema Democratie.

DEMOCRATIE.

‘Plato beschouwde democratie niet als de beste bestuursvorm. Democratieën moeten de wil van het volk weerspiegelen. En we weten nu dat mensen uit zichzelf instinctief pijn vermijden en het geluk opzoeken. De vraag wordt dan wanneer mensen dat geluk bereiken. Het antwoord is dat het nooit genoeg is. Mensen voelen zich nooit echt veilig of tevreden. Hun verlangens groeien mee met de kwaliteit van de huidige omstandigheden. En tenslotte kunnen onze instituties onze verlangens niet meer bijhouden. En als onze instituties ons verlangen naar geluk niet meer kunnen bijhouden, dan kun je wel raden wat er gebeurt. Dan leggen mensen de schuld bij diezelfde instituties.'

'Plato zei dat democratieën onvermijdelijk tot moreel verval leiden. Als mensen steeds meer waarde hechten aan nepvrijheid, gaat het met hun waarden bergafwaarts en worden ze kinderlijk egoïstisch, wat er uiteindelijk toe leidt dat ze zich tegen het democratisch bestel keren. Mensen die hebben toegegeven aan kinderlijke waarden willen de macht niet meer delen. Ze willen niet langer om de tafel gaan zitten om te onderhandelen met andere groepen en andere religies, en ze zijn niet langer bereid pijn te verduren omwille van meer vrijheid en welvaart. Wat ze dan willen is een sterke leider die alles in één keer goedmaakt. Dan kiezen ze voor een tiran.'

'Democratie bestaat bij de gratie van meningen die afwijken van de jouwe. Democratie betekent dat je sommige dingen opgeeft en er een veilige, gezonde gemeenschap voor terugkrijgt. Het betekent dat je compromissen sluit en accepteert, en dat je niet altijd en overal je zin krijgt. Met andere woorden: democratie vereist volwassen burgers met een sterk karakter.

Het is echter al tientallen jaren in toenemende mate zo dat mensen zich in hun fundamentele mensenrechten aangetast voelen als ze ook maar het kleinste beetje ongemak ervaren. Mensen willen vrij zijn om te zeggen wat ze willen, maar zijn niet bereid een mening te horen die ze ongemakkelijk of beledigend vinden. Ze willen ondernemingsvrijheid, maar willen geen belasting betalen om de instanties en wetgeving te ondersteunen die deze vrijheid mogelijk maken. Ze willen gelijkwaardigheid, maar dat dit betekent dat iedereen dezelfde mate van pijn en dezelfde mate van plezier ervaart vinden ze onacceptabel.

Je kunt geen vrijheid hebben zonder ongemak. Ontevredenheid hoort erbij. Want hoe vrijer een samenleving wordt, hoe meer iedere burger moet accepteren dat er meningen en manieren van leven zijn die niet de zijne zijn.

Met een goed functionerende democratie lopen de dingen minder vaak en minder erg in het honderd dan met een andere bestuursvorm. De woorden van Churchill zijn niet voor niets zo bekend: ‘Democratie is de slechtste bestuursvorm, met uitzondering van alle andere.’

Mark Manson, Alles is fucked: Een boek over hoop. Pag. 234-236.

Tekst homepage december 2021, thema If things grow wrong.

'De vraag die wellicht al door onze kinderen en kleinkinderen gesteld zal worden is deze: Hoe konden jullie geloven in een idee van groei terwijl heel jullie handelen was gericht op de vernietiging van wat je had. Hadden jullie dan geen geweten?'

Ramsey Nasser, De fundamenten, pag. 86.

'De verschillende varianten van het kapitalisme hebben ons eeuwenlang geholpen om tal van problemen uit vroegere tijden op te lossen. Om voldoende voedsel, kleding en banen te creëren om de in lompen gehulde verpauperde gemeenschappen te voorzien van een volle maag, warmte en gezondheidszorg. Van een bankstel, een televisie en een smartphone. Van een vakantie, een sportclub en, zo nu en dan, een boek.

Maar nu we al die welvaart eenmaal hebben, zien we nieuwe problemen opdoemen waar ons huidige kapitalisme helemaal geen antwoord op lijkt te hebben. Over hoe we onze welvaart eerlijker verdelen onder de mensen die haar creëren. Over hoe we de planeet leefbaar houden voor volgende generaties. Over hoe we kunnen voorkomen dat een nieuw virus dat overspringt van dieren op mensen binnen een paar maanden de hele wereld in zijn greep krijgt.

Ons huidige kapitalisme is een filosofie die is gericht op ongebreidelde economische groei, de optimalisatie van private winsten en het bevorderen van een marktsysteem dat de economische vrijheid van bedrijven voorop stelt. Als we onze samenleving een andere kant op willen sturen, zullen we moeten beginnen met het herijken van de instrumenten waarmee wij een pad zoeken naar onze grotere doelen.' 

Sander Heijne en Hendrik Noten, Fantoomgroei, pag. 179-181.

'De Duitse filosoof Immanuel Kant (1724-1804) kwam tot de slotsom dat de enige manier waarop we de wereld kunnen verbeteren, is door bij onszelf te beginnen, door volwassen en deugdzamer te worden; door simpelweg te besluiten onszelf en onze medemens continu te beschouwen als een doel, en nooit als een middel.

Wees eerlijk. Verloochen jezelf niet, doe jezelf geen pijn. Ga je verantwoordelijkheid niet uit de weg en geef niet toe aan de angst. Toon onbevreesd je liefde voor anderen. Geef niet toe aan kuddegedrag of hoopvol bedrog. Want de toekomst kent geen hemel of hel. Het enige waar je kunt op vertrouwen zijn de keuzes die je op elk moment in je leven maakt.'

Mark Manson, Alles is fucked: Een boek over hoop, pag. 174-175.

We wensen je een hoopvol 2022.

'Ik sta me toe hoop te koestern ondanks de problemen waarvoor we ons vandaag en morgen gesteld zien.

Ik durf te hopen op een wereld waar hoop niet meer nodig is, waar mensen nooit meer worden beschouwd als een middel maar als een doel, waar het bewustzijn niet wordt opgeofferd aan een of ander religieus oogmerk, waar niemand kwaad wordt gedaan uit boze opzet, hebzucht of nalatigheid, waar het vermogen om te redeneren en om actie te ondernemen door iedereen wordt hooggeacht, en dat dit niet alleen in ons hart maar ook in onze sociale instituties en bedrijfsmodellen tot uitdrukking komt.

Ik durf te hopen dat mensen ophouden hun denkende en voelende breinen te onderdrukken en dat ze deze hersendelen in een heilig, emotioneel stabiel en psychologisch volwassen huwelijk zullen verbinden; dat mensen zich bewust worden van de valkuilen van hun wensen, van de verleiding van comfort, van de vernietigende werking achter hun impulsieve daden, en dat ze in plaats daarvan ongemak zullen opzoeken waardoor ze kunnen groeien.

Ik durf te hopen dat de nepvrijheid van de verscheidenheid wordt verworpen en dat mensen kiezen voor de diepere, betekenisvollere vrijheid van commitment; dat mensen ervoor kiezen zichzelf beperkingen op te leggen in plaats van als een soort donquichot zelfzuchtig op zoek te gaan naar de volgende kick; dat ze iets beters van zichzelf verwachten voordat ze iets beters van de wereld eisen.

Dat gezegd hebbende, mag ik ook hopen dat op een goede dag dat hele onlinereclamemodel op een fucking grote brandstapel wordt gegooid; dat nieuwsmedia het niet langer nodig achten om goedkoop op emoties te spelen maar dat ze kiezen voor kwaliteit van informatie; dat de technologie geen misbruik maakt van onze zwakke plekken maar daar juist tegenwicht voor biedt; en dat informatie weer iets waard is; dat alles weer iets waard wordt.'

Mark Manson, Alles is fucked: Een boek over hoop, pag. 254-256.

Tekst 'Overpeinzingen' december 2021, thema Verbeter de wereld, begin bij jezelf.

Wat kunnen jij en ik doen aan de ons bedreigende corona- en de klimaatcrisis?

1. Ons consequent en zonder smoesjes, mitsen en maren aan de regels houden die verspreiding van het virus tegengaan.
2. Vertrouwen op virologen en andere deskundigen en ons laten inenten en ons niet laten meeslepen door allerlei religieuze opvattingen en complottheorieën die ons eigen leven en die van anderen onnodig in gevaar brengen.
3. Ons oefenen in het niet alsmaar volgen van onze neiging tot vertier, maar leren om gewoon bij onszelf te zijn, rustig en stil, en niet bang te zijn voor ‘het niets’, want daar woont en ontmoeten we onszelf, ons diepste zijn, daar wonen onze echte dromen en verlangens: de poorten tot echt geluk.
4. Minder spullen en kleren kopen en ons niet laten meesleuren met de voortdurende stroom reclames van bedrijven en influencers die ons aanpraten dat we van alles moeten kopen en doen om waardevol te zijn, erbij te horen of bij de tijd te zijn. Ze zijn alleen maar uit op eigen financieel gewin. Koopzucht geeft maar eventjes een gevoel van voldoening, maar kan niet de honger naar echt  geluk stillen, dat kan alleen als we onze diepste dromen realiseren en we worden wat we diep in ons wezen zijn en willen zijn. De Griekse filosoof Aristoteles zei: ’Onderzoek wat je écht plezier geeft, want daar ligt je roeping’.
5. Spullen en kleren kopen die gemaakt zijn op een milieu- en mensvriendelijke manier, die uit de nabije omgeving komen en die een lange levensduur hebben en recyclebaar zijn.
6. Meer aandacht schenken aan kwaliteit in plaats van aan kwantiteit.
7. Meer kopen bij de eigen middenstand in plaats bij grote nationale of internationale anonieme ondernemingen. Koop of bestel een boek bij de plaatselijke boekhandel in plaats van bij bol.com of Amazon.
8. Kijken of apparaten en spullen die kapot zijn nog repareerbaar zijn en zo niet, ze inleveren bij bedrijven die ze op een milieuvriendelijke manier recyclen.
9. Minder vlees eten en meer levensmiddelen kopen die op een milieuvriendelijke manier zijn geproduceerd, zonder kunstmest en schadelijke bestrijdingsmiddelen en die uit de nabije omgeving komen zodat het transport ervan zo kort mogelijk is. Knoflook uit China is misschien goedkoper maar zeer milieuonvriendelijk. Het groeit ook dichtbij.
10. Minder reizen, minder ver reizen en minder vervuilend reizen. Om rust en ontspanning te vinden hoeven we niet naar de andere kant van de wereld te reizen. Laten we kijken wat er dichtbij allemaal valt te beleven en te genieten. 
11. Plastics en ander schadelijk afval en reststoffen zo veel mogelijk vermijden en afval goed scheiden.
12. Minder energie en water verbruiken, meer milieuvriendelijke energie gebruiken en onze woning energiezuinig maken.
13. Onze tuinen zo inrichten dat ze maximaal het regenwater kunnen opnemen en het regenwater van daken opvangen voor eigen gebruik om zo ons waterverbruik te verminderen en een bijdrage te leveren aan het op peil houden van het grondwaterpeil en het verkomen van overstromingen bij heftige regenbuien.
14. Meer dingen doen die ons echt gelukkig maken en minder dingen die ons alleen maar verdoven.
15. Minder bezig zijn met alleen onze eigen welvaart en welzijn en meer oog hebben voor dat van anderen. Het open kennis nemen van de situatie in ontwikkelingslanden laat ons niet alleen zien hoe verschrikkelijk (te) goed wij het hebben maar doet ons ook beseffen dat we die welvaart vaak hebben ten kosten van hun dagelijkse primaire behoeften. Als we onze welvaart niet eerlijker verdelen, zullen vluchtelingenstromen en oorlogen zich alleen maar uitbreiden.
16. Meer aandacht hebben voor wat we wel hebben in plaats van voor wat we niet hebben.
17. Meer aandacht hebben voor de mooie dingen in wereld om ons heen.
18. Meer aandacht hebben voor de invloed van ons eigen handelen op ons medemensen en de wereld.
19. Meer aandacht voor onze binnenwereld, want daar ligt onze basis, onze energie om echt mens te worden en een menselijke wereld te scheppen.
20. Onze aandacht richten op wat WIJZELF kunnen doen in plaats van onze toekomst afhankelijk te maken van wat anderen doen. De politiek, organisaties en bedrijven zijn abstracte begrippen. Ze worden gevormd door mensen zoals jij en ik. En ieder van ons bepaalt mede het functioneren van de politiek, van organisaties en bedrijven, van ons gezin, familie, onze directe omgeving en dus van onze maatschappij.

Binnen het Taoïsme staat de term Tao of Dao centraal. Het betekent ‘de weg’, de weg die we zelf creëren terwijl we hem gaan. Alles wat we doen op deze weg, de manier waarop we ons leven leven, beïnvloedt onze eigen groei en ontwikkeling en die van anderen in positieve of negatieve zin. De drang naar positieve groei en ontwikkeling is de essentie en de motor van het leven. Alles en iedereen wil groeien en zich ontwikkelen en tot bloei komen, worden wie en wat we in ons diepste wezen willen zijn en waarvan we alsmaar dromen.

Tekst homepage februari 2022, thema Bewustzijn.

Bewustzijn.

2022 is alweer een maand oud. Als we nieuwe voornemens hebben gemaakt en/of een bijdrage willen leveren aan het oplossen van de problemen die het begin van 2022 domineren zoals de coronacrisis, de klimaatcrisis en de te grote verschillen tussen arm en rijk, dan vraagt dat om veranderingen van ons gedrag. Bij alle veranderingen speelt bewustzijn een essentiële rol.

Bewustzijn onderscheidt ons van dieren en betekent een helder besef, het weten en erkennen dat iets bestaat. Willen we problemen oplossen dan is de voorwaarde dat we ons bewust zijn dat we überhaupt een probleem hebben, dat we dat herkennen en erkennen en een helder beeld hebben van welke rol wij zelf spelen in zowel de oorzaak als de oplossing ervan.

Doorgaans gaat daar een fase aan vooraf waarin we ons niet bewust zijn of ons niet bewust willen zijn van het feit dat we een probleem hebben. We ontkennen, bagatelliseren het of leggen de oorzaak ervan buiten onszelf, bij anderen. Deze houding zien we bijvoorbeeld bij corona- en klimaatontkenners.

Deze houding komt vaak voort uit weerstand tegen verandering, weerstand tegen het moeten veranderen van onze denkbeelden en gedrag, van ons veilige bestaan.

In de daarop volgende fase 2, de bewustwordingsfase, worden we ons ervan bewust, gaan we door bijvoorbeeld de verergering van het probleem of beïnvloeding van buiten inzien, beseffen dat we wel degelijk een probleem hebben, dat we daar zelf een rol in spelen en dat we in de oplossing ervan onze verantwoordelijkheid moeten nemen. We weten echter nog niet hoe we dat concreet moeten doen.

In fase 3 gaan we onderzoeken wat we eventueel concreet kunnen doen om het probleem op te lossen, we zoeken hulp en steun bij mensen die deskundige zijn op het probleemgebied en formuleren acties die binnen onze mogelijkheden liggen.

In fase 4 gaan we over tot concrete actie en testen een aantal mogelijke oplossingen zodat we zicht krijgen op wat voor ons de beste bijdrage is aan het oplossen van het probleem.

In fase 5 kijken we of onze acties succes hebben, stellen we acties eventueel bij en geven we niet op als de resultaten niet direct succesvol zijn. Terugval naar een voorafgaande fase is heel normaal. Vaak zetten we 2 stappen vooruit en 1 achteruit.

Hopelijk vinden we de kracht om ook bij tegenslagen door te zetten. Vooruitgang, succes zonder tegenslag bestaat niet zoals biografieën van succesvolle mensen alsmaar aantonen.

Samengevat: om onze persoonlijke en maatschappelijke problemen op te lossen doorlopen we doorgaans een aantal fasen:

Fase 1: de ontkenningsfase.

Fase 2: de erkenningsfase/bewustzijnsfase.

Fase 3: de verkenningsfase.

Fase 4: de actiefase.

Fase 5: de volhoudfase.

Tekst 'Overpeinzingen' februari 2022, thema Van bewustzijn naar vrijheid en betrokkenheid.

Van bewustzijn naar vrijheid en betrokkenheid.

We worden geboren als hulpeloze en onwetende wezens. In de levensschool leren we stap voor stap onze fysieke, psychische en spirituele capaciteiten ontwikkelen en kunnen we langzaam de zin, het doel van het leven ontdekken. En dat doel of die doelen zullen voor iedereen verschillend zijn. Naast specifieke persoonlijke doelen kunnen ook algemene doelen worden  geformuleerd die gelden voor ons allemaal en die antwoord geven op de vraag waarom we op deze aarde zijn. 

Voor mij zijn de algemene levensdoelen:

1. ons bewust worden van onszelf en van alles wat er om ons heen is en van alles wat er om ons heen gebeurt;
2. het verwerven van vrijheid, dat wil zeggen de mogelijkheden verwerven om te worden wie we vanuit onze diepste zijn en dromen kunnen en willen worden;
3. ons betrokken voelen bij allen en alles om ons heen.

Ons bewust worden van wie we zijn, wat ons beweegt, wat onze dromen zijn, is een voorwaarde om vrij te zijn, om te kunnen handelen vanuit onszelf en niet vanuit datgene wat de omgeving van ons vraagt via verwachtingen, reclames, mode en ideologieën, want dat is geen vrijheid maar slaafsheid en na-aperij.

Ons bewust worden van onze sterke en zwakke kanten is eveneens een voorwaarde om vrij te zijn, om ons bewust te zijn van welke zaken we wel en niet kunnen wensen en najagen, welke dingen we wel en niet kunnen bereiken vanuit onze mogelijkheden. Een tulp kan alleen een tulp worden en geen boom. Vrijheid is echte vrijheid als het zijn grenzen kent.

Bewustwording is eveneens een voorwaarde voor betrokkenheid. Ons bewust zijn van de mensen en alles om ons heen is een voorwaarde om erbij betrokken te kunnen zijn, er een verbinding mee aan te gaan. Wat we niet kennen, weten, voelen en zien bestaat voor ons niet en dus kunnen we er ook geen verbinding mee aangaan, ons erbij betrokken voelen.

Ook vrijheid is een voorwaarde om echt betrokken te kunnen zijn op onze omgeving in de meest brede betekenis van het woord, omdat we alleen oprecht betrokken kunnen zijn, ons kunnen verbinden met mensen, de aarde, dingen, gebeurtenissen, ideeën en omstandigheden als we dat doen vanuit vrijheid en niet omdat we anderen en het andere nodig hebben om onszelf goed en waardevol te voelen. Dat is immers geen echte betrokkenheid, verbinding, maar afhankelijkheid.

Betrokkenheid op onze omgeving is noodzakelijk omdat zonder de mensen en alles om ons heen het leven een school is zonder leraren en boeken. We kunnen alleen  groeien en ons ontwikkelen door de wisselwerking en de confrontatie met de alledaagse werkelijkheid om ons heen.

Bewustwording is dus een voorwaarde voor vrijheid en betrokkenheid.

Vrijheid en betrokkenheid zijn voorwaarden voor onze groei en ontwikkeling: de essentie van leven. Alles wat leeft, wil groeien, zich ontwikkelen en bloeien vanuit zijn of haar eigen essentie.

Tekst homepage april 2022, thema Kracht tegen macht.

Lente 2022:

Lentebloei en oorlog, kracht en macht.

Tegenover macht staat kracht. Macht is hard en die hebben we allemaal in meer of mindere mate meegekregen vanuit onze dierlijke afstamming. Kracht is zacht en is een zielenkwaliteit die ook in ons aanwezig is en die we kunnen ontwikkelen door nee te zeggen tegen iets dat we niet willen en ja te zeggen tegen de dingen die bij ons passen, bij onze dromen en capaciteiten, bij ons diepste zijn dat wil groeien en zich ontwikkelen tegen de verdrukking van alle macht in, zoals de tulp zich in het voorjaar door de harde bovenlaag heen moet worstelen om te kunnen bloeien.

In onze kracht staan houdt in dat we nee durven zeggen tegen alles wat we niet willen ook al hangt ons de dreiging voor ontslag, voor geen promotie, voor niet aardig gevonden worden en voor uitsluiting of verbanning uit de groep boven het hoofd. Nee zeggen tegen het machtsmisbruik van Poetin houdt in dat we maatregelen nemen tegen Poetins agressie ook al riskeren we daardoor tegenmaatregelen die voor ons heel negatief uitwerken.

Laten we onze innerlijke krachten ontwikkelen en gebruiken en onze neiging tot macht en machtsmisbruik onderdrukken onder het motto minder macht, meer kracht.

Tekst 'Overpeinzingen' april 2022, thema Over kracht.

Kracht is nodig om te groeien en ons te ontwikkelen, om nee te zeggen tegen wat we niet willen en om tegenslagen aan te kunnen. Vooruitgang, succes zonder tegenslagen bestaat niet zoals de biografieën van succesvolle mensen alsmaar aantonen. Maar omgaan met tegenslagen moeten we leren, het is een essentieel onderdeel van ons groei- en ontwikkelingsproces.

In de huidige tijd wordt helaas weinig aandacht besteed aan het trainen van onze kracht, onze weerbaarheid tegen tegenslagen die een onvermijdelijk onderdeel vormen van het leven en noodzakelijk zijn om te groeien en ons te ontwikkelen. Weerbaarheid tegen tegenslagen ontwikkelen we door het oplossen van problemen, het aangaan van uitdagingen, door vallen en opstaan, fouten maken, mislukkingen, door een grote verscheidenheid aan probeersels en ervaringen, door reflectie, evaluatie van ons doen en laten en door het krijgen en accepteren van kritiek.

Net zoals we ons lichaam moeten trainen om de lichamelijke inspanningen aan te kunnen die het leven van ons vraagt, zo moeten we ook onze geest trainen om weerbaar te zijn tegen tegenslagen, chaos, wanorde en stressvolle situaties.

Als we ongemak en pijn vermijden die gepaard gaat met lichamelijke inspanning, wordt ons lichaam slap, fragiel en hebben we minder weerstand tegen allerlei ziektes. Als we de pijn, tegenslagen uit de weg gaan, dan worden we geestelijk fragiel, kwetsbaar. Onze weerbaarheid, tolerantie voor de dagelijkse tegenslagen wordt dan minder. Gelukkiger worden we daar niet van, integendeel, we gaan ons steeds meer een slachtoffer voelen dat alles en iedereen de schuld geeft van zijn situatie, dat zijn heil zoekt in verdovende activiteiten, in nepvrijheden en de regie verliest over zijn leven en vatbaar wordt voor zogenaamde reddende ideologieën van buiten, zoals we die zien bij radicale politieke partijen en complottheorieën.

‘Als mensen steeds meer waarde hechten aan nepvrijheid, gaat het met hun waarden bergafwaarts en worden ze kinderlijk egoïstisch, wat er uiteindelijk toe leidt dat ze zich tegen het democratisch bestel keren. Mensen die hebben toegegeven aan kinderlijke waarden willen de macht niet meer delen. Ze willen niet langer om de tafel gaan zitten om te onderhandelen met andere groepen en andere religies, en ze zijn niet langer bereid pijn te verduren omwille van meer vrijheid en welvaart. Wat ze dan willen is een sterke leider die alles in één keer goedmaakt. Dan kiezen ze voor een tiran.’

 Marc Manson, Alles is fucked: Een boek over hoop.

Als we weerbaar worden tegen tegenslagen, kunnen we krachtig aan de oplossing van problemen gaan staan, onszelf beter beheersen, standvastiger principes hebben en krachtig aan onze eigen groei en ontwikkeling en die van onze omgeving en de wereld werken, wat de enige weg is naar een zinvol leven en echt geluk.

24 februari 2022.

Vroeg in de ochtend van 24 februari 2022 vielen na een jaar van militaire opbouw Russische troepen tegen alle verwachtingen en hoop Oekraïne binnen. Deze inval markeert het begin van en nieuw tijdperk waarin machtsmisbruik voor de zoveelste keer zijn donkere en onmenselijke kanten laat zien en waarin het noodzakelijk is om ons onder andere te bezinnen op het feit dat we ons in te hoge mate van elkaar en dus ook van landen met totalitaire regiemes afhankelijk hebben gemaakt met betrekking tot bijvoorbeeld onze primaire energievoorziening. Tijd om kritisch te kijken naar de doorgeschoten globalisering, niet alleen vanuit geopolitiek oogpunt maar ook vanuit de optiek van gezondheid en klimaat. 

De nu ontstane energiecrisis dwingt ons om eindelijk serieus werk te maken van grootschalige energiebesparing en het grootschalig uitbreiden en toepassen van milieuvriendelijke energiebronnen. Tomaten telen in koude Nederlandse winters en die vervolgens over verre afstanden transporteren, wordt hopelijk over een tijdje als even schadelijk gezien als roken nu, net als de verwarmingen 's nachts laten branden in gebouwen en in ruimtes als die niet worden gebruikt, twee keer per dag douchen en 's winters buiten op een verwarmd terras zitten, weggooispullen kopen uit China en in de winter druiven eten uit Nieuw Zeeland, enzovoort.

Kortom: MINDER, MINDER, MINDER.

We hebben in de westerse wereld geen energieprobleem maar een luxe- / welvaartsprobleem.

Elke crisis is een teken dat we iets niet goed doen, dat het tijd is voor verandering. En veranderen vinden we moeilijk, het veroorzaakt, onzekerheid, angst en chaos. Maar veranderen is noodzakelijk om ons als mens en wereld verder te ontwikkelen. Moge de cyclus van winter, lente, zomer en herfst ons in tijden van crisis ook de kansen van een crisissituatie laten zien: na elke winter komt er weer een lente. Na de natte en stormachtige maand februari kwam een zonnige, lenteachtige en bovengemiddelde warme en droge maand maart.

In de natuur komt de lente elk jaar weer vanzelf, in het menselijk leven als we de mogelijkheden ervoor scheppen.

Tekst homepage juni 2022, thema De filosofie van het Holisme.

Complexe vraagstukken vragen om nieuwe manier van denken.

In de huidige tijd zien we een groeiende versnippering van meningen en iedereen vindt zijn mening de enig juiste en dat zien we o.a. terug in ons parlement dat inmiddels bestaat uit 20 fracties. De versnippering van meningen zien we ook terug in debatten over de klimaatcrisis waardoor het oplossen van deze crisis maar moeizaam verloopt en van een crisis in een catastrofe dreigt te veranderen.

Een veelheid van partijen en meningen hoeft echter geen hindernis te vormen voor effectief en efficiënt handelen als we beseffen dat we als maatschappij hetzelfde zijn als een bos met verschillende bomen, namelijk een organisme waarin het accent niet ligt op de verschillende onderdelen maar op het dynamische proces tussen de verschillende onderdelen, waarbinnen een voortdurende wisselwerking en samenwerking plaats vindt om bedreigingen van buiten af te weren en elkaars groei en ontwikkeling te bevorderen.

De hele natuur, dus ook ons lichaam, is geen machine waarbinnen alles verloopt zoals in de ontwerpfase gepland, maar een organisme. Een machine is statisch, een organisme groeit en past zich voortdurend aan aan de verschillende omstandigheden. Binnen een organisme hangt alles met alles samen op een dynamische manier en kan een beperkte en schijnbaar efficiënte ingreep onvoorziene gevolgen hebben. Als voorbeeld kan worden genoemd het rooien van bomen en hagen rondom akkers om er een groot perceel van te maken. Dat levert op de korte termijn meer winst op doordat de werkzaamheden efficiënter kunnen verlopen, maar op de lange duur blijken de effecten desastreus. Er treedt erosie op en er verdwijnen insecten, vogels en biodiversiteit. Hieruit blijkt dat het benaderen van zaken vanuit één mening, één perspectief, ernstige gevolgen kan hebben.

De visie om de complexe werkelijkheid niet te beschouwen als een machine maar als een organisme heeft haar basis in de filosofie van het Holisme die werd ontwikkeld door de Zuid-Afrikaanse staatsman en filosoof Christiaan Smuts die leefde van 1870 tot 1950.

De complexe coronacrisis heeft ons geleerd dat deze alleen is op te lossen door zowel gezondheids-, economische, organisatorische als sociale en psychologische aspecten in samenhang te bekijken en te vertalen in maatregelen. Hopelijk hebben we hiervan geleerd en gaan we meer holistisch denken en handelen door vooral niet onze eigen mening centraal te stellen maar deze samen met andere meningen dienstbaar te maken aan de oplossing van de vele complexe problemen die om een dringende oplossing vragen.

Tekst 'Overpeinzingen' juni 2022, thema Symbolen van de dynamiek van het leven: de spiraal, de lemniscaat en yin-yang.

De spiraal.

Het leven draait als een spiraal, van binnen naar buiten en van buiten naar binnen, in cirkels, alsmaar verder naar nieuwe niveaus van ontwikkeling, om te worden wie we in het diepst van ons wezen zijn en willen worden.

Bekijken we de groei- en ontwikkelingsprocessen nauwkeurig dan zien we dat de groei echter niet lineair verloopt maar via stadia van dynamiek en stabiliteit. Een kind groeit niet elke dag een beetje, maar heeft groeistuipjes. In de stabiele periode bouwt het energie op voor de volgende groeistuip. In de natuur zien we dit verschijnsel bij bomen en planten. In de ‘rustperiode’ vormen zich de knoppen die door de warmte van de lente zich in korte tijd ontvouwen als een paraplu.

Het groeiproces is dan ook te vergelijken met een wenteltrap met bordessen. Na een aantal traptreden kunnen we even uitrusten en energie verzamelen voor het volgende deel van de wenteltrap. Na een aantal stijgingen bereiken we een nieuwe verdieping, een nieuwe ontwikkelingsstap.

Yin-Yang.

Het yin-yangsymbool is de Oud-Chinese voorstelling van de tegenstellingen, de dualiteiten die we overal om ons heen zien en tegenkomen. Yin en yang staan respectievelijk voor onder en boven, koud en warm, water en vuur, het vrouwelijke en mannelijke, de maan en de zon, zwart en wit, donker en licht, passief en actief, haat en liefde, stilstaan en bewegen.

De stip in het donkere en lichte gedeelte geeft aan dat tegenstellingen nooit absoluut zijn, zo hebben mannen ook iets vrouwelijks en vrouwen iets mannelijks.

De verstrengeling van het donkere en lichte gedeelte tot een bol geeft de twee-eenheid van yin en yang aan. Zo vullen het mannelijke en vrouwelijke elkaar aan, ze vormen samen een nieuwe en dynamische eenheid. Tussen de zogenaamde tegenstellingen vindt een voortdurend wisselwerking, een dynamisch proces plaats, zoals het proces tussen licht en donker bij de overgang van de dag naar de nacht de avondschemering voortbrengt en de overgang van de nacht naar de dag het ochtendgloren en zoals een donkere levensperiode vanwege bijvoorbeeld ziekte of verlies nieuwe inzichten, nieuw licht kan brengen.

Yin brengt yang voort en yang yin. Niets is absoluut. Er is een voordurende dynamiek tussen goed en kwaad, licht en donker, hemel en aarde. Leven is beweging, dynamiek, uitwisseling, verandering.

De lemniscaat.

De lemniscaat is een heel oud symbool voor heel veel dingen:

• Van het oneindige zonder begin en einde.
• Van de alsmaar terugkerende beweging van bijvoorbeeld de seizoenen en andere alsmaar opeenvolgende gebeurtenissen en verschijnselen.
• Het symbool geeft een richting, een beweging aan die, hoe vreemd ook, niet cyclische is, want nooit komt iets terug op dezelfde manier. Het is het symbool voor een construerende beweging en is verwant met de spiraal als symbool van de beweging naar alsmaar hoger.
• Van alle zogenaamde tegenstellingen zoals boven en beneden, zwart en wit, licht en donker en blij en verdrietig. ‘Zogenaamd’ omdat deze tegenstellingen in wezen een twee-eenheid vormen. Immers hoe weten we wat vrijheid is als we niet hebben ervaren wat onvrijheid, gebondenheid is, wat liefde is zonder haat te hebben gevoeld, wat vrede is als we geen oorlog hebben ervaren. Tegenpolen verduidelijken elkaar en maken ons bewust van de eigenschappen van beide polen, waardoor we een keuze kunnen maken voor een van beiden. Haat maakt ons bewust van wat liefde is en dat bewustzijn kan ons stimuleren om voor de liefde te gaan.
• Van de opeenvolging van onze levens. Immers de leerweg die ons leven is, is niet in één leven afgerond, zoals de eerste klas van de basisschool niet het einde is van onze totale schoolweg. We hebben vele levens nodig om een bepaald ontwikkelingniveau te bereiken en verder te kunnen gaan naar ‘de middelbare of hogere school van het leven’ hier op aarde of elders in de oneindige kosmos.
• Van ‘Wat je zaait, zul, je oogsten’. Van oorzaak en gevolg.
• Van evenwicht, harmonie en balans als we in staat zijn om in het snijpunt van de twee lussen te staan en we ons niet laten ‘meeslepen’ door de beweging naar de uitersten van onze gedachten en gevoelens.

Tekst homepage september 2022, thema: De huidige crisissen: Prima!

We hebben momenteel te maken met een reeks van crisissen zoals een vluchtelingencrisis ten gevolge van onderdrukking, oorlogen en armoede, een klimaatcrisis ten gevolge van het gebruik van milieuvervuilende energieën en het lozen van afvalstoffen in de lucht, water en bodem, een afname van de biodiversiteit ten gevolgen van de verstoring van het klimaat, het gebruik van pesticiden en milieuonvriendelijke landbouw- en veeteeltmethodes, een grondstoffencrisis vanwege de steeds maar toenemende productie van goederen die onze onstuitbare consumptiehonger moeten stillen, een zingevingcrisis omdat we niet meer weten waarom we hier op deze aarde zijn, een woningmarktcrisis die is ontstaan door de falende aandacht voor en de toenemende vercommercialisering van de basisbehoefte wonen, en een vertrouwenscrisis met betrekking tot onze politieke instituties.

Crisissen zijn doorgaans tekens dat we niet de goede dingen doen of dingen niet goed doen. Het zijn waarschuwingstekens. En omdat in dit leven en de wereld alles met alles samenhangt, veroorzaakt een crisis vaak een kettingreactie, een domino-effect, als we niet tijdig de nodige maatregelen nemen. Doordat we niet tijdig ingrepen en ons onvoldoende aan de voorgeschreven regels hielden, kon de corona-uitbraak uitgroeien tot een wereldwijde economische, productie, sociale, logistieke en gezondheidscrisis. Eenzelfde domino-effect zien we bij de klimaatcrisis.

Als we de bovenstaande crisissen nader bestuderen, zullen we ontdekken dat ze allemaal met elkaar samenhangen en als oorzaak hebben dat wij als persoon en gemeenschap al geruime tijd de verkeerde dingen doen en dingen op een verkeerde manier doen ondanks het feit dat er al decennialang gewaarschuwd wordt dat we op een milieu- , dier- en mensvriendelijke manier met de aarde en onze medemensen moeten omgaan, willen we het leven op deze aarde in stand kunnen houden en werken aan een gezonde, rechtvaardige en welvarende wereld. Maar wie niet horen wil moet voelen, zoals een gezegde in mijn jeugd vaak vermanend werd uitgesproken en letterlijk toegepast.

Ziektes, problemen en misstoestanden hebben de eigenschap dat als we ze negeren of verwaarlozen, ze verergeren en steeds voelbaarder en confronterender worden om ons zo te dwingen er aandacht aan te besteden.Crisissen zijn nodig en dus prima omdat we van nature niet gemakkelijk onze gewoontes veranderen en verworvenheden inleveren en we dat pas doen als we er op de een of andere manier toe gedwongen worden. Zo bespaarden we het afgelopen kwartaal 20% gas omdat de gasprijs ons daartoe dwong, maar zijn we massaal weer gaan vliegen omdat de prijs van vliegen laag was, eigenlijk te laag omdat de milieukosten er niet in zijn verrekend.

Veranderen, stoppen met gewoontes en het opgeven van verworvenheden behoren niet tot onze sterkste eigenschappen. We worden er onzeker van en verzetten ons ertegen, geven anderen de schuld van het ongemak dat ze opleveren en verliezen het vertrouwen in instanties die deze veranderingen van ons vragen. Daardoor ontstaat er een vertrouwenscrisis zoals we die momenteel meemaken.

De oplossing van de huidige problemen is niet wijzen naar anderen als schuldigen of als degenen die ze maar moeten oplossen, maar kan beginnen met het veranderen van ons eigen gedrag. En dat kan ondanks alle moeilijkheden die we daarvoor zullen moeten overwinnen. We zijn geen dieren die alleen vanuit hun instincten leven, maar we zijn mensen met bewustzijn en een vrije wil, mensen die problemen kunnen herkennen en erkennen en die oplossingen kunnen bedenken en doorvoeren.

Tekst 'Overpeinzing' september 2022, thema: Een pleidooi voor vegetarische voeding.

1. Nederland telt niet alleen ruim 17 miljoen inwoners maar ook 18,2 miljoen grote veedieren (varkens, koeien, schapen, geiten en paarden) en ongeveer 107 miljoen pluimveedieren (kippen, kalkoenen en eenden). Meer dan helft van de vleesproductie wordt geëxporteerd naar het buitenland.
2. De vleesindustrie is verantwoordelijk voor 18% van de wereldwijde uitstoot aan broeikasgassen en levert daarmee de grootste bijdrage aan klimaatverandering.
3. Vlees is verantwoordelijk voor 40 procent van broeikasgassen die vrijkomen bij productie van het voedsel dat de gemiddelde Nederlander consumeert.
4. Eén Nederlandse koe stoot gemiddeld ongeveer evenveel methaan uit als de CO2 van een gemiddelde personenauto die 15.000 km per jaar rijdt. Nederland telde in 2021 1,57 miljoen melkkoeien en ruim 1 miljoen vleeskalveren.
5. Een kiloNederlands rundvlees zorgt voor 23,9 kg CO2 en een kilo kalfsvlees voor 27,4 kg CO2. De uitstoot aanCO2 perkilo lamsvlees bedraagt 22,9 kg, per kilo varkensvlees 12 kg en perkilo kippenvlees6,4 kg. Ter vergelijking: bij de productie vaneen kiloplantaardige vleesvervangers, zoals falafel op basis van kikkererwten en kruiden, komt 2,5 kilo broeikasgas vrij.
6. Per kilo rundvlees is gemiddeld 15.500 liter water nodig, per kilo varkensvlees 6000 liter en per kilo kippenvlees 4300 liter. Ter vergelijking: voor 1300 calorieën in de vorm van graan is ongeveer 500 liter water nodig. Hetzelfde aantal calorieën in de vorm van vlees kost zo’n 4000 liter water.
7. De vleesproductie neemt, naast het feit dat het veel water nodig heeft en eenhoge uitstoot van broeikasgassen veroorzaakt, ook veel landbouwgrond in beslag. Alle koeien, kippen en varkens eten veel eiwitrijk veevoer, zoals soja. Nederland importeert veel soja en ander veevoer. Hierdoor is ons landgebruik in het buitenland ten behoeve van dit veevoer enorm, zelfs ruim twee maal onze eigen oppervlakte.
8. Voor 1 kilo vlees is er 12,85 kilo veevoer. Voor de gemiddelde dagelijkse vleesconsumptie (0,159 kilo) is 2 kilo veevoer nodig.
9. Soja wordt vooral in Zuid-Amerika geteeld op grootschalige plantages, waarvoor veel oerwoud wordt gekapt en waarvoor regelmatig kleinschalige boeren van hun land worden verdreven. Dit is dus niet alleen slecht voor de natuur maar ook voor de boeren en hun lokale voedselproductie.

Wat kunnen wij bijdrage aan deze verspilling van landbouwproducten en water en aan het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen?

1. Door bijvoorbeeld per week 100 gramminder vleesteeten, verlaag je de broeikasgassenuitstoot van je voedingspatroon al met 5 tot 10 procent.Kalfs-, rund- en lamsvlees scoren het slechts qua milieu-impact, kippenvlees heeft de laagste klimaatbelasting.
2. We eten gemiddeld 39 kilo vlees per persoon per jaar, dat is ongeveer 750 gram per week. Als je een jaar lang één dag in deweek geen vleeseet,bespaarje bijna 6 kilo aanvlees, evenveel CO2uitstoot als zo'n 565 kilometer rijden met de gemiddelde auto, bespaar je tegen de 1000 liter aan water, draag je bij de afname van de verspillende teelt van veevoer en het gebruik van kostbare landbouwgrond die hiervoor nodig is.
3. Het eten van minder vlees eten is niet alleen nodig vanwege een gezond klimaat, het terugdringen van het waterverbruik en het inefficiënt gebruik van landbouwgrond maar ook omdat het eten van teveel vlees bijdraagt aan het ontwikkelen van hart- en vaatziekten.

En verder:

1. Om bij vegetarisch eten voldoende eiwitten binnen te krijgen, zijn peulvruchten en noten de beste keuze voor het klimaat. Het Voedingscentrum raadt aan om 1 maal per week (vette) vis te eten.
2. Wees zuinig met kaas als alternatief voor vlees. Kaas heeft namelijk een klimaatimpact die is te vergelijken met kip- en varkensvlees.
3. Schakel stap voor stap over van vlees op vegetarische producten. Begin met minder vlees te eten, geef groente de hoofdrol, oriënteer je op en experimenteer met alternatieven voor vlees en bouw ‘de vleesdagen’ geleidelijk af.
4. Er zijn op dit moment steeds meer lekkere vleesvervangers verkrijgbaar in onze supermarkten. De oriëntatie op en het experimenteren met nieuwe vegetarische recepten geven meer bewustzijn van wat we eten en helpen mee aan een betere gezondheid, een beter klimaat en een betere wereld.

Tekst homepage november 2022, thema: Minder, Minder, Minder!!!

'De feestdagen' komen er weer aan. Vieren we dan feest om even alle crisissen te vergeten waarin we ons momenteel bevinden of is het een gelegenheid om een bijdrage te leveren aan de oplossing ervan door minder en bewuster cadeautjes, kerstspullen, kleding en eten te kopen en niet mee te doen met wat gebruikelijk en 'in is' en wat reclames ons voorschotelen om 'het gezellig en leuk' te hebben. Bedrijven willen o.a. met romantische plaatjes alleen maar veel geld verdienen. Ze maken deze reclames omdat ze weten dat wij daar gevoelig voor zijn, ik ook, zoals blijkt uit onderstaande column. Zullen we eens kritisch kijken naar dezebeïnvloeding die gericht is op fakegeluk en gaan nadenken over wat ons echt gelukkig maakt en daar aandacht aan besteden!

Tekst 'Overpeinzing' november 2022, thema: Van instinctief naar bewust handelen, van kwantiteit naar kwaliteit, van welvaart naar welzijn, via minder naar meer.

‘Ongeveer 95 procent van ons gedrag is gebaseerd op onderbewuste processen. De commerciële en politieke wereld en de sociale media zijn sterk geïnteresseerd in het grip krijgen op processen die zich afspelen in het onderbewuste van een mogelijk cliënteel. Hun vraag is eenvoudig: hoe kan ik ze zover krijgen om op mijn aanbod in te gaan? Hoe kan ik ze laten geloven wat ik zeg? Hoe kan ik ze laten betalen voor mijn aanbod?

En ze doen dat goed. Met medische technieken en inzichten onderzoeken neuro-economen en beïnvloeders hoe je mensen kan manipuleren om mee te spelen in hun spel. Sommige critici beweren dat de neuromarketeers in het brein een ‘buy button’ hopen te vinden, machthebbers een ‘vote button’. Dat is niets nieuws, het gebeurt al eeuwen. Fake news bestaat omdat handige jongens ons denken en onze beslissingen sturen.

Wijzelf vergeten meestal dat ons denken niet opgesloten zit in ons hoofd. Onze gedachten ontwerpen de buitenwereld en de buitenwereld kleurt ons denken en dus onze binnenwereld. De vele info die via de (sociale) media ons denken binnensluipt, gedraagt zich als een virus in ons hoofd. Het is ‘the hacking of the mind’, schrijft Robert Lustig.

Als onze binnen- en buitenwereld in een open verbinding met elkaar staan, is ons denken en voelen vatbaar voor sterke onbewuste beïnvloeding van vrienden, kennissen, boeken, films, media als Facebook, Instagram, Twitter …

Oefening in bewustwording maakt je bewust van de vele ‘verborgen’ prikkels waaraan je onderhevig bent. Het ontwikkelen van je bewustzijn zorgt ervoor dat je bij jezelf blijft en daar rust vindt. Je zult minder reageren en meer reflecteren, om alleen daar in te grijpen waar het er werkelijk toe doet. Je weet welke gevoelens van jou zijn, vanwaar ze komen. Je snapt dat wat zich toont in je binnenwereld reacties geeft in de buitenwereld en je beseft wanneer je emoties van anderen overneemt. Je wordt minder manipuleerbaar en komt dichter bij je eigen essentie. Je voelt je gelukkiger. Je kan wat er in je leven gebeurt een plaats geven. Dat geeft innerlijke rust. Je wordt stilaan meester van jouw innerlijke wereld en wat je zelf in de buitenwereld zet. Bewust worden betekent dus ook dat je je verantwoordelijkheid opneemt voor jezelf én voor ons samenleven in de wereld.’

Jos Pauwels, Ik wist het! Gebruik je intuïtie voor een beter leven’, pag. 247-250. Overgenomen en vrij geïnterpreteerd.

We ontwikkelen ons stapsgewijs van instinctieve wezens die leven vanuit onbewuste impulsen vanuit onszelf en vanuit de buitenwereld naar bewuste wezens die leven vanuit bewust gekozen eigen normen en waarden en zich bewust zijn van de invloed van de buitenwereld op hen en van de invloed van hen op de omgeving.

Eerst zijn we ons niet bewust van alles wat we denken, voelen en doen en wat de gevolgen daarvan zijn voor onze persoonlijke groei en ontwikkeling en voor onze omgeving. Via opvoeding en reflectie worden we ons bewust van wat we denken, voelen en doen en de invloed hiervan op ons eigen leven en dat van anderen. Als we inzien dat die invloed negatief is, zoeken we hopelijk wegen om onze manier van denken, voelen en doen zodanig te veranderen dat die onze persoonlijke groei en ontwikkeling en die van de wereld positief beïnvloedt.

De nieuwe bewuste manier van denken, voelen en doen wordt op den duur vanzelfsprekend. We hoeven er niet meer over na te denken, zoals we niet meer hoeven na te denken over wat we allemaal moeten doen als we goed hebben leren autorijden, zoals dat het geval is met alle vaardigheden die we ons hebben meester gemaakt.

Samengevat: we maken een ontwikkeling door

van onbewust onbekwaam

naar bewust onbekwaam

naar bewust bekwaam

naar onbewust bekwaam:

de weg van een onbewuste, instinctieve manier van leven naar een bewuste manier van zijn.

Dieren hebben geen vrije wil, mensen in potentie wel. Dieren leven vanuit hun instincten, mensen hebben bij hun geboorte de potentie van bewustzijn meegekregen om die verder te ontwikkelen ten behoeve van hun fysieke, psychische en spirituele groei en voor een wereld waarin dat voor iedereen mogelijk is.

Tekst homepage december 2022, thema: Via minder naar meer.

Vergroot de afbeeldingen door erop te klikken.

Het is niet alleen nodig om de huidige realiteit vol van crisissen onder ogen te zien, ze te herkennen en te erkennen, maar ook om te beseffen dat we op veel dingen die ons overkomen geen invloed hebben, maar wel hoe we ermee omgaan.

Crisissen worden, zo heeft de geschiedenis geleerd, niet opgelost door te sippen en te mopperen, maar door onze dromen wakker te houden, te blijven geloven in een betere toekomst en ons daarvoor in te zetten. Dat geeft niet alleen energie aan onszelf maar straalt ook af op onze omgeving. En als we ons ergens met passie voor inzetten, komt er doorgaans veel hulp van anderen, van buiten.

Daarom wordt in de column 'In wat voor wereld willen we leven' aandacht besteed aan wat onze droom zou kunnen zijn over de wereld waarin we willen leven en geeft de rubriek ‘Overpeinzing’ (zie hieronder) niet alleen aandacht aan de diepere achtergronden van de huidige crisisperiode maar ook aan de speciale energie die ze geeft om ons te helpen om uit de huidige crisissen te komen.

Vanwege het bovenstaande heb ik me voorgenomen om in het komend jaar persoonlijk en op deze website niet zozeer aandacht te schenken aan de huidige problemen op zich, maar aan aspecten die ons kunnen helpen om in actie te komen om de problemen op te lossen.

Ik wens ons allen vernieuwende dromen en nieuwe energie en daadkracht.

Tekst 'Overpeinzing' december 2022, thema: We staan op een omslagpunt in de geschiedenis van de aarde en de mensheid.

Als het leven zich niet meer in positieve zin ontwikkelt, ontstaat er automatisch een crisis. Dit kan zowel betrekking hebben op onze fysieke en psychische groei als op maatschappelijke, economische en andere ontwikkelingen. Maar crisissen ontstaan ook ten gevolge van grote veranderingen.

Momenteel vindt er kosmisch gezien een enorme verandering plaats die een omslagpunt veroorzaakt in de geschiedenis van deze aarde en de mensheid. We verlaten het Vissentijdperk en treden het Watermantijdperk binnen.

Het sterren- en planetenstelsel zijn voortdurend in beweging en volgen eeuwenlange bepaalde cycli. Zo draait de aarde elke 24 uur om haar lengteas, waardoor we dagen en nachten hebben, draait de aarde in 12 maanden om de zon met een bepaalde schommeling waardoor de seizoenen ontstaan en doorloopt de aarde in 12 maanden de zogenaamde dierenriem waardoor ze gedurende elk twaalfde deel van het jaar een zondanige stand heeft ten opzichte van een specifiek planetenconstellatie dat ze daarmee een energetische verbinding heeft die ons beïnvloedt.

Door haar eigen plaats binnen het sterrenstelsel en door haar eigen bewegingscyclus doorloopt ook de zon op haar eigen manier de verschillende dierenriemtekens en wel in omgekeerde richting en in een cyclus van precies 25.920 jaren. De zon staat tijdens elk twaalfde gedeelte van de cyclus, een sterrenmaand, in een bepaald teken van de dierenruim en wel gedurende een periode van 2160 jaar. In onze tijd verlaat de zon de invloed van het dierenriemteken Vissen en komt onder invloed van het teken Waterman. Hierdoor wordt het energieniveau op aarde sterk verhoogd wat noodzakelijk om ons als mensen op een hoger niveau te laten functioneren omdat de toestand van de wereld in veel opzichten zo alarmerend is dat ze in haar voortbestaan wordt bedreigd wat een totaal nieuw gedrag vereist.

Het Vissentijdperk heeft ons een enorme groei gebracht van ons denkvermogen, van de wetenschap, techniek, goede regelgeving, erkenning van onze individualiteit, gezondheid en welvaart doordat we daar al onze aandacht, al onze energie aan hebben gegeven. Dingen waar we aandacht aan geven groeien, maar dingen waar we geen aandacht aan schenken, zien we niet en worden dus verwaarloosd.

Zo hebben we lange tijd te weinig aandacht besteed aan het klimaat, aan welzijn en aan een eerlijke verdeling van de welvaart, verspillen we onze hulpbronnen en voedsel en is er sprake van een overconsumptie op alle gebieden, vervuilen we de bodem, de lucht en het water en zien we niet de ontwrichtende gevolgen van de enorme kloof tussen arm en rijk.

Door de energieverhoging van het Watermantijdperk zullen we niet alleen in staat gesteld worden om ons bewustzijn te verruimen, meer open te staan voor de aardse en bovennatuurlijke werkelijkheid en ons betrokken te voelen bij wat er om ons heen gebeurt en moet gebeuren, maar zal ook wat er tot nu toe verborgen in ons leefde aan het licht komen, niet alleen het goede maar ook het kwade. Dat betekent dat ook onze negatieve impulsen die we vroeger verborgen wisten te houden of onderdrukt werden door de normen van religies en culturen, nu naar buiten komen, wat we overal om eens heen zien. De kwade krachten van dictatuur, nationalisme, populisme, radicalisme, terrorisme, narcisme, egoïsme, complotdenken en korte lontjes gedrag krijgen alle ruimte.

De diepere bedoeling van deze negatieve ontwikkeling is dat we die negatieve egokrachten, doordat ze zo duidelijk zichtbaar worden, kunnen zien, herkennen en erkennen, zodat we ze kunnen ontmaskeren, zoals we dat zien gebeuren in de black matter- en de me-toobeweging en in het aankaarten van ongewenst gedrag in de sport-, film- en tv-wereld. Hierdoor worden we gedwongen om kritisch in de spiegel te kijken.

Een ander gevolg van de energieverhoging is dat velen zich ondanks de enorme communicatiemogelijkheden eenzaam voelen. Die eenzaamheid heeft voor een deel te maken met de onrealistische droombeelden die ons worden voorgehouden en de versnelling van het tempo in de huidige tijd. Alles moet perfect zijn en snel, vlug, liever gisteren klaar dan morgen. Dit en de vluchtige, onpersoonlijke en oppervlakkige manier van communiceren via de sociale media en de gerichtheid op efficiëntie leidt ertoe dat er steeds minder echte tijd en aandacht en interesse is voor elkaar.

Maar er is nog een andere reden voor het toenemende gevoel van eenzaamheid. Door de energieverhoging nemen we steeds minder genoegen met oppervlakkige gesprekken en ontmoetingen. Doordat we verinnerlijken, onze diepere verlangens steeds meer aan het licht komen, verlangen we in toenemende mate om te praten, te communiceren over dingen die ons echt bezighouden. Het probleem is dat we dat vaak nog moeten leren, omdat het geen deel uitmaakte van de cultuur waarin we opgroeiden. Hierdoor missen we echt contact, verbondenheid en dat veroorzaakt mede ons gevoel van eenzaamheid. Dit wordt nog versterkt door een toenemend gebrek aan zingeving doordat we niet meer weten waar we vandaan komen en waar we naar toegaan.

De huidige energieverhoging van het Watermantijdperk kan en moet ons helpen om te zoeken naar oplossingen voor de huidige knellende problemen, ons open te stellen voor nieuwe ideeën en inzichten, ons gedrag ingrijpend te veranderen en een actieve houding aan te nemen.

Het is noodzakelijk om het niet meer functioneren van een situatie te zien als een roep om vernieuwing, zoals een kapotte auto, een verouderde woning of wijk, een vastgelopen relatie en een niet meer bevredigende werksituatie vragen om een opknapbeurt, vernieuwing of vervanging, kortom om ingrijpende veranderingen.

De verhoging van de energie van het Watermantijdperk kan en zal ons helpen om een nieuwe weg te kiezen, namelijk de weg van betrokkenheid, de weg van ons hart in plaats van de weg van ons ego, of om met de woorden van Robert Muller te spreken:

‘We hebben de verantwoordelijkheid om van deze planeet een Paradijs te maken. Wij mensen hebben niet meer genoeg aan logica en rede. Dat tijdperk hebben we gehad en het voldoet niet meer. We gaan nu het tijdperk van de liefde binnen: liefde voor onszelf, de mensheid, de planeet en de wonderbaarlijke schepper van dit alles’.

Voor het hele verhaal: ga onder 'Verhalen' in het hoofdmenu naar het verhaal ‘Van het Vissen- naar het Watermantijdperk: de betekenis van crisissen’.

Tekst homepage februari 2023, thema: Bewustwording.

Het gekozen thema voor 2023 was 'Minderen', onder ander minder vlees, minder kleren, minder douchen, minder hoge temperatuur van de verwarming en ander energieverbruik, minder spullen en prularia, minder plastics, pesticiden en andere lucht-, bodem- en watervervuilende stoffen, minder vliegen en autoverkeer, minder voedselverspilling en minder wegwerpen en afdanken van spullen die nog bruikbaar zijn.

Maar minderen is moeilijk, gewend als we zijn aan 'veel' dat echter 'teveel' blijkt te zijn voor het voortbestaan van ons leven op deze aarde en niet echt essentieel voor echt geluk en een zinvol leven.

De moeilijke stap van veel naar minder, naar een consumptiepatroon dat past binnen de draagkracht van het ecosysteem van deze aarde en binnen een eerlijke verdeling van welvaart over de hele wereld, begint bij bewustzijn, het besef, het herkennen en erkennen van het feit dat minderen noodzakelijk is voor het voortbestaan van de mensheid en de aarde als geheel en van het feit dat onze drang naar alsmaar meer consumeren een verkeerde en nepinvulling is van de weg die we zoeken naar een zinvol en gelukkig leven.

Ik had mezelf voorgenomen om dit jaar niet deze en andere heersende problemen centraal te stellen, maar het zoeken naar oplossingen. De eerste update van dit jaar zal dan ook beginnen met het verkennen van de genoemde eerste stap die hiervoor noodzakelijk is, namelijke bewustwording.

‘Ongeveer 95 procent van ons gedrag is gebaseerd op onderbewuste processen. De commerciële en politieke wereld en de sociale media zijn sterk geïnteresseerd in het grip krijgen op processen die zich afspelen in het onderbewuste van een mogelijk cliënteel. Hun vraag is eenvoudig: hoe kan ik ze zover krijgen om op mijn aanbod in te gaan? Hoe kan ik ze laten geloven wat ik zeg? Hoe kan ik ze laten betalen voor mijn aanbod?

En ze doen dat goed. Met medische technieken en inzichten onderzoeken neuro-economen en beïnvloeders hoe je mensen kan manipuleren om mee te spelen in hun spel. Sommige critici beweren dat de neuromarketeers in het brein een ‘buy button’ hopen te vinden, machthebbers een ‘vote button’. Dat is niets nieuws, het gebeurt al eeuwen. Fake news bestaat omdat handige jongens ons denken en onze beslissingen sturen.

Wijzelf vergeten meestal dat ons denken niet opgesloten zit in ons hoofd. Onze gedachten ontwerpen de buitenwereld en de buitenwereld kleurt ons denken en dus onze binnenwereld. De vele info die via de (sociale) media ons denken binnensluipt, gedraagt zich als een virus in ons hoofd. Het is ‘the hacking of the mind’, schrijft Robert Lustig.

Als onze binnen- en buitenwereld in een open verbinding met elkaar staan, is ons denken en voelen vatbaar voor sterke onbewuste beïnvloeding van vrienden, kennissen, boeken, films, media als Facebook, Instagram, Twitter …

Oefening in bewustwording maakt je bewust van de vele ‘verborgen’ prikkels waaraan je onderhevig bent. Het ontwikkelen van je bewustzijn zorgt ervoor dat je bij jezelf blijft en daar rust vindt. Je zult minder reageren en meer reflecteren, om alleen daar in te grijpen waar het er werkelijk toe doet. Je weet welke gevoelens van jou zijn, vanwaar ze komen. Je snapt dat wat zich toont in je binnenwereld reacties geeft in de buitenwereld en je beseft wanneer je emoties van anderen overneemt. Je wordt minder manipuleerbaar en komt dichter bij je eigen essentie. Je voelt je gelukkiger. Je kan wat er in je leven gebeurt een plaats geven. Dat geeft innerlijke rust. Je wordt stilaan meester van jouw innerlijke wereld en wat je zelf in de buitenwereld zet. Bewust worden betekent dus ook dat je je verantwoordelijkheid opneemt voor jezelf én voor ons samenleven in de wereld.’

Jos Pauwels, Ik wist het! Gebruik je intuïtie voor een beter leven’, pag. 247-250.

Tekst 'Overpeinzing' februari 2023, thema: Wie of wat ben ik?

'Er is een vraag die je jezelf moet stellen als je vanavond naar bed gaat. De allerbelangrijkste vraag: wat zijn mijn dromen? Welke dromen heb ik als sinds mijn jeugd, die ik nooit helemaal heb nagejaagd omdat op een bepaald moment het leven zich ermee bemoeide?

Misschien ben je ze vergeten. Dromen worden begraven door de beproevingen, teleurstellingen en lotgevallen van het leven. Maar dat is eigenlijk een bemestingsproces.

De dromen gaan niet weg. Ze wortelen zich juist en kunnen met een beetje water weer tot leven worden gewekt, gecreëerd – groter, sterker, beter dan daarvoor.'

Rupert Isaacson, De lange weg naar huis.

Ik dacht dat we, naar mate we ouder worden, onszelf, de wereld en het leven steeds beter zouden begrijpen. Dat blijkt echter niet het geval te zijn. Naarmate we ouder worden, krijgen we wel meer kennis en inzicht, maar doordat we breder en dieper gaan kijken, ontdekken we steeds ‘werelden’ die we nog niet kennen en begrijpen.

In eerste instantie zien en ervaren we situaties en dingen als geheel en naar mate we langer en beter kijken, zien we steeds meer details en verbanden die onze aandacht en nieuwsgierigheid wekken. De wereld wordt steeds groter, gedetailleerder en ingewikkelder.

Het is zoals wanneer we door de natuur lopen. In eerste instantie zien en genieten we van het groen van de bomen en planten en de stilte en rust die er heerst. Al lopend en rondom ons heen kijkend, zien we vervolgens de grote verscheidenheid aan bomen, planten, vormen en het licht dat door het bladerdek valt en een palet aan licht en kleuren tovert, ruiken we de geuren van het bos en horen we het ruisen van de bladeren en het gefluit van vogels in allerlei toonaarden en ritmes. En als we ontdekken dat alles in de natuur samenhangt en een ecologisch systeem vormt waarin elke verandering of ingreep gevolgen heeft voor het geheel en ontdekken dat dat niet alleen in de natuur het geval is maar in alle organismen waarin alles op een dynamische manier met elkaar samenhangt zoals ons lichaam en leven, onze maatschappij en de wereld, gaan er nieuwe werelden open die fascineren en om begrijpende ontdekkingstochten vragen.

Ook de ontdekkingtocht van onszelf verbreedt en verdiept zich naar mate we ouder worden. Tijdens die ontdekkingstocht ontdekken we steeds nieuwe dingen over en van onszelf en over onze verbondenheid met de mensen en de wereld om ons heen, ontdekken we wat de invloed van de omgeving op ons is en wat ons gedrag voor een invloed heeft op het reilen en zeilen van onze omgeving, wat ons doet nadenken over wat onze persoonlijke bijdrage hieraan zou kunnen zijn.

Om dat aan de weet te komen, zullen we eerst moeten weten wie we zijn, wat we willen en wat we wel en niet kunnen. Een appelboom heeft een ander functie dan een tulp of een grasspriet en hoe gezonder de appelboom, de tulp of het gras is, hoe meer vruchten, bloemen en schoonheid of energie ze kunnen geven en des te groter is de bijdrage die ze kunnen leveren aan hun omgeving, aan het leven op deze aarde.

En net zoals er een grote verscheidenheid is in de natuur, is er een grote verscheidenheid aan mensen, met ieder zijn eigen dromen, capaciteiten en zijn waardevolle bijdragen aan de maatschappij. We kunnen ons als mens alleen waardevol voelen en een zinvol leven leiden als we een waardevol plekje hebben in de samenleving door er met onze eigen persoonlijke capaciteiten een bijdrage aan te leveren. Vinden we dat plekje niet dan blijven we een puzzelstukje in een puzzeldoos dat zich niet bewust is dat het nodig is om samen met de andere stukjes een mooie puzzel te vormen.

Wie of wat we zijn en welke specifieke dromen we hebben, zijn dan ook essentiële vragen om te worden wie we diep in onszelf zijn, om ons plekje in deze wereld te vinden en om te ontdekken wat zin geeft aan ons leven.

De tekst van Rupert Isaacson aan het begin van deze overpeinzing spoort ons aan om op zoek te blijven gaan naar wat onze dromen zijn omdat, zoals de Griekse filosoof Aristoteles al zei, daarin onze roeping ligt. We zullen alleen ons echte zelf worden en echt vrij en gelukkig zijn als we in staat zijn de weg van onze dromen te volgen, zoals een appelboom alleen een gezonde en stralende appelboom kan worden als hij zijn energie steekt in dat wat zijn bestemming is namelijk het optimaal voortbrengen van bloemen en appels en zijn specifieke bijdrage leveren aan het ecologisch systeem waarbinnen hij groeit. Als hij een tulp wil zijn, zal hij verpieteren. Ook wij zullen verpieteren als we een verkeerd zelfbeeld hebben, als we iets willen wat niet met onze diepste dromen en onze capaciteiten overeenstemt.

Voor een verdere verdieping van 'Wie of wat ben ik': ga naar de tekst van het boekje 'Wie of wat ben ik' onder 'Boeken' in het hoofdmenu of bestel het boekje via harriebielders@gmail.com onder vermelding van je naam en adres.

Van onbewust onbekwaam naar onbewust bekwaam.

'We ontwikkelen ons stapsgewijs van instinctieve wezens die leven vanuit onbewuste impulsen vanuit onszelf en vanuit de buitenwereld naar bewuste wezens die leven vanuit bewust gekozen eigen normen en waarden en zich bewust zijn van de invloed van de buitenwereld op hen en van de invloed van hen op de omgeving.

Eerst zijn we ons niet bewust van alles wat we denken, voelen en doen en wat de gevolgen daarvan zijn voor onze persoonlijke groei en ontwikkeling en voor onze omgeving. Via opvoeding en reflectie worden we ons bewust van wat we denken, voelen en doen en de invloed hiervan op ons eigen leven en dat van anderen. Als we inzien dat die invloed negatief is, zoeken we hopelijk wegen om onze manier van denken, voelen en doen zodanig te veranderen dat die onze persoonlijke groei en ontwikkeling en die van de wereld positief beïnvloedt.

De nieuwe bewuste manier van denken, voelen en doen wordt op den duur vanzelfsprekend. We hoeven er niet meer over na te denken, zoals we niet meer hoeven na te denken over wat we allemaal moeten doen als we goed hebben leren autorijden, zoals dat het geval is met alle vaardigheden die we ons hebben meester gemaakt.

Samengevat: we maken een ontwikkeling door

van onbewust onbekwaam

naar bewust onbekwaam

naar bewust bekwaam

naar onbewust bekwaam:

de weg van een onbewuste, instinctieve manier van leven naar een bewuste manier van zijn.

Dieren hebben geen vrije wil, mensen in potentie wel. Dieren leven vanuit hun instincten, mensen hebben bij hun geboorte de potentie van bewustzijn meegekregen om die verder te ontwikkelen ten behoeve van hun fysieke, psychische en spirituele groei en voor een wereld waarin dat voor iedereen mogelijk is.'

Harrie Bielders, Reflecties, Thema's en overpeinzingen: 7 jaar harriebielders.nl, pag. 127-130.

Tekst homepage april 2023, thema: Veranderen.

Ik had mezelf voorgenomen om dit jaar niet de heersende problemen op zich centraal te stellen, maar het zoeken naar oplossingen ervan. De update van februari was gewijd aan het verkennen van de eerste stap die hiervoor noodzakelijk is, namelijk bewustwording, ons bewust worden van het feit dat we een probleem hebben: het probleem herkennen en erkennen. Vervolgens is het nodig dat we een beeld krijgen van wat de oorzaken zijn van het probleem en welke rol wijzelf en anderen daarin spelen, om vervolgens te onderzoeken wat eventuele oplossingen zijn en wat ieders bijdrage hieraan zou kunnen zijn.

Het oplossen van problemen vereist doorgaans andere manieren van kijken, denken en handelen en dus het veranderen van onszelf, onze organisaties en onze maatschappij, omdat de problemen doorgaans zijn ontstaan omdat we ontwikkelingen en de gevolgen van ons handelen niet hebben gezien of niet goed hebben ingeschat of omdat we verkeerde denkbeelden en opvattingen hadden waardoor we verkeerd, niet adequaat hebben gehandeld.

Vanwege de noodzaak van veranderingen zal deze update dan ook gaan over hoe veranderingsprocessen verlopen, hoe we ons gedrag kunnen veranderen waardoor we als persoon en maatschappij kunnen groeien en ons ontwikkelen naar een hoger niveau. Dit laatste is immers het doel van alle leven, dus ook van ons leven in deze tijd.

Tekst 'Overpeinzing' februari 2023, thema: Natuurlijke groei en ontwikkeling.

Natuurlijke groei en ontwikkeling verlopen niet lineair, dat wil zeggen niet in een rechte lijn naar boven, maar doorgaans trapsgewijs, zoals aangegeven in deel A van het onderstaande schema.

Een kind groeit niet elke dag een beetje, maar heeft groeistuipjes. In de 'rustige/stabiele' periode ervoor en erna bouwt het energie op voor de volgende groeistuip.

In de natuur zien we dit verschijnsel bij bomen en planten. In de ‘rustperiode’ van de winter vormen zich de knoppen die door de warmte van de lente zich in korte tijd ontvouwen als een paraplu.

Het groeiproces is te vergelijken met een trap met bordessen. Na een aantal traptreden kunnen we even uitrusten en energie verzamelen voor het volgende deel van de trap. Na een aantal stijgingen bereiken we een nieuwe verdieping, een nieuwe ontwikkelingsstap.

In periodes van stabiliteit, rust en ontspanning verzamelen we kracht om de volgende stap te zetten. De afwisseling van inspanning en ontspanning, van dynamiek en stabiliteit is nodig omdat er anders overbelasting optreedt doordat we na periode van inspanning niet voldoende ontspannen, zoals duidelijk is te zien bij burnoutklachten: we zijn letterlijke opgebrand omdat we niet regelmatig voldoende energie hebben bijgetankt, rust hebben genomen.

Periodes van ontspanning, van regelmatig ‘bijtanken’ zijn ook noodzakelijk om te kijken of wat we doen nog wel tot het verwezenlijken van onze dromen leidt, of we niet zijn afgedwaald en verdwaald in de waan van de dag, of wat we doen onszelf en de wereld echt vooruit helpt.

De huidige crisissen zijn tekens van een burnout, we doen blijkbaar iets niet goed, zaken verlopen niet zoals het hoort, zoals het geval is bij een lichamelijke ziekte. Crisissen zijn altijd alarmbellen die van ons vragen even stil te staan, ons te heroriënteren en bij te sturen.

In deel B van het schema wordt de situatie weergegeven als er stagnatie of een dip optreedt in de groei door bijvoorbeeld fysieke of psychologische zwakte zoals een ziekte, een burnout, een langdurige stressperiode of depressie die het gewone leven en dus onze groei en ontwikkeling verstoren: allemaal tekens dat iets in ons leven om verandering, vernieuwing vraagt.

Ziektes en met name kinderziektes horen vaak ook bij een fysieke of psychische groeiperiode. Na zo'n ziekte zie je vaak een ander kind. De ziekte is dan een bijverschijnsel van de veranderingen die er plaatsvinden tijdens een ontwikkingssprong. Dit zien we bijvoorbeeld ook bij de midelifcrisis. Deze periode van heroriëntatie gaat vaak gepaard met psychisch en fysiek ongemak.

Veranderingen veroorzaken doorgaans altijd een psychische en/of fysieke ontregeling.

Wat voor onze fysieke groei geldt ook voor alle groei en ontwikkeling, dus ook voor de ontwikkeling van de maatschappij en de wereld. Als we crisissen ontkennen of bagatelliseren is het onvermijdelijk dat we in situatie C van het schema belanden en wel in de richting van z: verval, ondergang, dood.

Als we echter de crisissen op de juiste manier aanpakken, bestaat de mogelijkheid dat we door onze nieuwe ervaringen en inzichten als persoon en maatschappij op een hoger niveau gaan functioneren en dus een ontwikkelingssprong maken, zoals in het schema aangegeven met x.

Tekst homepage juni 2023, thema: Ik en de wereld.

De ontdekkingtocht vanonszelf verbreedt en verdiept zich naar mate we ouder worden. Tijdens dieontdekkingstocht ontdekken we steeds nieuwe dingen over en van onszelf en over onze verbondenheid met de mensen en de wereld om ons heen, ontdekken we wat de invloed van de omgeving op ons is en wat ons gedrag voor een invloed heeft op het reilen en zeilen van onze omgeving, wat ons doet nadenken over wat onze persoonlijkebijdrage hieraan zou kunnen zijn.

Om dat aan de weet tekomen, zullen we eerst moeten weten wie we zijn, wat we willen en wat we wel en niet kunnen. Een appelboom heeft een ander functie dan een tulp of een grasspriet en hoe gezonder de appelboom, de tulp of het gras is, hoe meer vruchten, bloemen en schoonheid of energie ze kunnen geven en des te groter is de bijdrage die ze kunnen leveren aan hun omgeving, aan het leven op deze aarde.

En net zoals er een grote verscheidenheid is in de natuur, is er een grote verscheidenheid aan mensen, met ieder zijn eigen dromen, capaciteiten en zijn waardevolle bijdragen aan de maatschappij. We kunnen ons als mens alleen waardevol voelen en een zinvol leven leiden als we een waardevol plekje hebben in de samenleving door er met onze eigen persoonlijke capaciteiten een bijdrage aan te leveren. Vinden we dat plekje niet dan blijven we een puzzelstukje in een puzzeldoos dat zich niet bewust is dat het nodig is om samen met de andere stukjes een mooie puzzel te vormen.

Wie of wat we zijn en welke specifieke dromen we hebben, zijn dan ook essentiële vragen om te worden wie we diep in onszelf zijn, om ons plekje in deze wereld te vinden en om te ontdekken wat zin geeft aan ons leven.

Tekst homepage september 2023, thema:

Happiness is an inner job.

Geluk is een innerlijke taak, opgave.

De jaarlijkse ‘grote vakantie’ loopt langzamerhand ten einde. Hopelijk heeft iedereen een plezierige tijd gehad en is iedereen ontspannen en verfrist teruggekeerd in de gewone dagelijkse werkelijkheid.

Maar is ook iedereen gelukkiger geworden, heeft iedereen weer zicht gekregen op wat het leven de moeite waard maakt, zin en een bestemming geeft? Zijn we niet alleen lichamelijk verfrist teruggekomen, maar ook geestelijk? Hebben we weer een heldere blik op het leven gekregen, op wat we moeten doen om echt gelukkig te zijn?

Geluk en plezier lijken oppervlakkig gezien op elkaar, maar na een nadere beschouwing zijn ze dat niet.

Plezier hebben wordt gekenmerkt door een extatisch, uitgelaten gevoel. We hebben pret, we vermaken ons, we zijn vrolijk, blij, genieten van dingen, situaties of mensen. We ontspannen ons. Het is een gevoel dat op allerlei lichamelijke manieren wordt uitgedrukt en zichtbaar wordt in bijvoorbeeld een lach, dans of andere lichamelijke uitingen.

Gelukkig zijn wordt echter gekenmerkt door een diepe, innerlijke, rustige en vredige grondstemming van voldaanheid, maar kan tegelijk ook zo intens zijn dat we moet huilen of lachen van ontroering. Het geluksgevoel kan ons zomaar overvallen als we iets moois zien of horen, een echte verbinding voelen met iets of iemand, als we iets na een lange inspanning hebben bereikt of gewoon het gevoel hebben dat we het goed hebben, dat het ons of anderen goed gaat.

Plezier keert ons naar buiten, geluk naar binnen.

Plezier is doorgaans vluchtig, geluk is een gevoel dat het leven langdurig draagt en energie geeft. Als we gelukkig zijn, kunnen we het leven aan.

Het is belangrijk om plezier te hebben, om onszelf te ontladen, te ontspannen, maar plezier kan ons diepe verlangen naar geluk niet vervullen en ook niet ontlopen.

Geluk is net zoals liefde een werkwoord, een taak, een opgave, tenminste als we gelukkig willen worden. En wie wil dat niet! We kunnen geluk niet krijgen of najagen zoals plezier. We krijgen het als cadeautje voor een bepaalde manier van leven, in het leven te staan, door dat te doen wat we hebben te doen vanuit onze diepe innerlijke verlangens. Geluk is geen middel om, net als plezier, te ontspannen, maar is ons diepste verlangen, ons doel.

Deze update verkent de wegen en omwegen naar geluk.

Ik wens ons allen een weg naar echt geluk, met af en toe het nodige plezier.

Tekst homepage november 2023, thema:  Wat is vrijheid?

Mijn ouders trouwden in 1939 en belandde een jaar later in de tweede wereldoorlog. Zij wisten wat vrijheid is omdat ze in de oorlogsjaren ernstig werden belemmerd in wat ze hadden gedroomd toen ze samen aan een nieuw leven begonnen.

Ik groeide als kind en puber op in een tijd waarin ‘de autoriteit’ overal aanwezig was. Alles wat je dacht en deed werd langs de lat van de opvattingen van de Rooms Katholieke Kerk, mijn ouders, onderwijzers, leraren en andere gezagsdragers gelegd. Persoonlijke meningen en gedrag werden getolereerd zolang ze pasten binnen hun strenge denkkaders.

De jaren zestig waren de jaren van bevrijding. Samen met vele anderen over de hele wereld kwam ik in opstand tegen een autoriteit die op de vraag ‘Waarom?’ doorgaans antwoordde: ‘Daarom!’.

De opstand tegen de onwrikbare autoriteit van mijn vader leidde er uiteindelijk toe dat ik letterlijk thuis wegliep of juister: wegfietste. Ik herinner me nog dat ik me enorm bevrijd voelde toen ik de straat uitreed. Eindelijk kon ik mijn eigen leven gaan leiden.

Op de opleiding Bouwkunde eisten we inspraak, wat er toe leidde dat er een studentenraad kwam, niet omdat de leiding het zinnig vond, maar omdat men bang was voor rellen zoals die op vele andere onderwijsinstituten plaatsvonden.

Mijn ouders voelden zich na de oorlog bevrijd van de Duitse bezetters en de schaarste aan alles die de oorlog met zich meebracht. De jaren zestig jongeren voelden zich bevrijd van een vorm van autoriteit die voelde als een dictatuur.

Mijn ouders en ik voelden ons bevrijd van iets met als gevolg dat we ook vrij waren voor iets: een leven zonder een vorm van dictatuur, overheersing, een leven waarin we meer ons zelf konden zijn en zelf konden bepalen wat we dachten en deden. We kozen voor een eigen leven en gingen op weg om te ontdekken wat dat inhield, wat dat van ons vroeg in ons denken en doen.

Vrij zijn van en vrij zijn voor horen bij elkaar, net zoals goed en kwaad, licht en donker, dag en nacht. Het ene ontleent zijn identiteit aan het andere, aan zijn tegenstelling. Vrij zijn van iets van geeft de energie aan vrij zijn voor iets. De energie voor vrij zijn voor ontlenen we aan onze herinnering aan toen we niet vrij waren van.

En nu anno 2023? Waar zijn wij tegen en waar zijn we voor? En dan bedoel ik niet kleine zaken, maar zaken die ons leven, het realiseren van onze dromen ingrijpend beperken en zaken die ons leven richting en zin geven.

We zijn zogenaamd vrijer dan ooit, maar weten niet echt waar we vrij voor zijn. Dus denken we doorgaans dat vrijheid inhoudt dat we kunnen doen en laten wat er in ons opkomt. Maar doen en laten wat er in ons opkomt, geeft geen richting aan ons leven, maar maakt van het leven een dwaaltocht in een doolhof zonder doel en zonder kompas en maakt ons slaaf van influencers en reclames die ons voortdurend vertellen wat we allemaal moeten hebben en doen om succesvol en gelukkig te zijn.

Deze update gaat op zoek naar wegen naar echte vrijheid, niet naar de nepvrijheid van alles kunnen zeggen, denken en doen. Vrijheid is het nemen van verantwoordelijkheid voor ons leven, voor wat we met dit leven willen bereiken als bijdrage aan onze groei en ontwikkeling en die van de maatschappij als geheel, want alle leven zoekt naar groei en bloei.

‘Vrijheid betekent verantwoordelijkheid. Daarom zien de meeste mensen er tegenop.’

George Bernard Shaw,1856-1950, Iers-Engels schrijver, criticus en Nobelprijswinnaar literatuur (1925), Maxims for Revolutionists (1903).

Ik wens ons allen de weg naar echte vrijheid.

Tekst homepage december 2023, thema: Vrede vraagt om wijsheid.

Vrede houdt niet alleen in dat er geen oorlogen zijn, maar ook geen polarisatie, wij-zij-denken, complottheorieën, misinformatie, bedreigen, bedriegen, beledigen, pesten, concurreren, uitbuiten, buitensluiten, intolerantie, hebzucht, jaloersheid en verslavingen.

Op de drempel van 2024 leven we in een wereld waar alles wat hierboven is genoemd als ‘niet-vrede’ grootschalig en wijdverbreid aanwezig is. We leven in een tijd van diepe niet-vrede met brandhaarden van conflicten die leiden tot mensonterende toestanden in Somalië, Ethiopië, Afghanistan, Congo, Jemen, Syrië, Zuid-Soedan, Burkina Faso, Haïti, Oekraine en recent in Israel, het geboorte- en thuisland van Jezus van Nazareth, van wie miljoenen mensen op 25 december de geboorte vieren en die gezien wordt als de vredebrenger, als iemand die pleitte voor betrokkenheid, liefde en tolerantie.

In juist in dat land wordt voor de zoveelste keer duidelijk wat de gevolgen zijn van jarenlange intolerantie en buitensluiting: opgekropte haat die uitbarst als een gezwel dat jarenlang is verwaarloosd door alle direct betrokkenen en de hele wereld. Alles wat menselijk is verdwijnt dan. En als menselijkheid verdwijnt, is de kans groot dat de mensheid verdwijnt.

Vrede vereist wijsheid omdat wijsheid probeert mensen bij elkaar te brengen, tegenstellingen te overbruggen omdat ze is gestoeld op het inzicht dat alle leven streeft naar verbinding, harmonie, naar het oplossen van tegenstellingen en problemen, zoals we zien als ons lichaam bedreigd wordt door een ongeval of ziekte.

In deze update wordt ingezoomd op wat wijsheid inhoudt en op wat we kunnen doen aan onze manier van denken en doen die vrede in de weg staat.

Wij wensen ons allen een wijs 2024, zodat de wonden van niet-vrede kunnen genezen.

Overpeinzing december 2023: 

Een vraag over Gaza: Kennen we de naam van elk Palestijns slachtoffer?

Voordracht van de Nederlandse acteur, schrijver en dichter Ramsey Nasr, kind van een Palestijnse vader en een Nederlandse moeder, tijdens de talkshow Khalid & Sophie op 18 oktober 2023.

Deze voordracht is een ingekorte versie van zijn tekst die op 19 oktober in NRC werd gepubliceerd.

‘Alle gijzelaars, alle doden, Israëlisch en Europees, hebben hun namen gekregen. Hun familieleden en vrienden zijn gehoord op tv, in de krant. Hun levens, dromen, idealen zijn ons bekend, voor altijd. Ik vind dat terecht.

Wel heb ik een vraag. Hebben Palestijnse levens eenzelfde waarde voor ons? Kennen wij ook de namen van hún dode baby’s, hún vernederde grootouders en vermoorde kinderen? Kennen wij hún individuele dromen, vrienden, schoolrapporten? Palestijnse levens worden doorgaans per aantal genoemd: 48 doden, 1200 gewonden. Geen namen maar nummers.

Dit geeft aan hoe wij ons mededogen verdelen. Want ook Palestijnen worden levend verbrand, ook Palestijnse dorpen kennen pogroms – uitgevoerd door Israëli’s. Palestijnse kinderen worden gemarteld, zitten jaren gevangen zonder aanklacht of hulp. Dit gebeurt generatie op generatie, al meer dan 75 jaar. En misschien zijn we daardoor immuun geworden. Het zijn voor ons geen mensen, het is verzameld leed: ‘Houdt het dan nooit op?’

Maar voor mij is het familie. En ook ik denk: ‘Houdt het dan nooit op’, alleen heb ik het over de blinde steun aan een overduidelijk systeem van apartheid en etnische zuivering. Israëlische mensenrechtenorganisaties noemen hun eigen regering racistisch, soms zelfs fascistisch. Extreemrechtse Knessetleden en ministers deden reeds vóór de Hamas-aanval openlijk voorstellen tot genocide.

Premier Rutte illustreerde zijn vooringenomenheid toen hij direct na de aanslagen verklaarde:

“We hebben niet zo heel vaak meegemaakt dat dit conflict zich richt op heel gewone mensen”.

Kennelijk ziet hij Palestijnen niet als gewone mensen. Alleen al in de afgelopen maanden werden er in Palestina honderden burgers vermoord door Israël. Met onze steun en ons stilzwijgen.

Soms vraag ik me af of Palestijnen überhaupt bestaan. De Israëlische premier Golda Meïr vond alvast van niet. Berucht is Meïrs uitspraak uit 1969 dat er niet zoiets is als een Palestijns volk. ‘They did not exist.’ Heel gek, maar we zijn er dus toch. En wat gaan we daaraan doen?

Neem Gaza. Het is een van de dichtstbevolkte plekken ter wereld, afgesloten van de rest van die wereld: 2,2 miljoen inwoners. Bijna de helft van hen is nog een kind. Van alle kinderen in Gaza is 80% gediagnosticeerd als depressief. Vragen wij ons ooit af wat zij dromen?

Palestijnen in Gaza kunnen nergens naartoe. En er kan ook niets naar hen toe: geen water, geen brandstof, elektriciteit, hulpgoederen, medicijnen. Enkel via de lucht komen goederen binnen: volgens Human Rights Watch heeft Israël vorige week Gaza gebombardeerd met witte fosfor – een wapen dat je vlees doet wegschroeien tot op het bot en dat strikt verboden is in dichtbevolkte gebieden.

Voor Israëli’s gelden andere wetten. Israëli’s kennen we bij naam. Daarom mogen ze met Palestijnen doen wat ze willen. En omdat niemand Israël tot de orde roept, wil Israël steeds meer. Israël zegt tegen 2 miljoen wanhopige burgers dat ze in één dag allemaal naar het zuiden moeten gaan. Zogezegd voor hun veiligheid. Daarna bombardeert Israël deze vluchtelingen – in het zuiden. En het noorden zal binnenkort niet meer bestaan.Zo zijn er nu binnen Gaza 1 miljoen vluchtelingen die geen kant op kunnen, zonder eten of water.

Nu bestond Gaza sowieso al voor 80% uit Palestijnse vluchtelingen en hun nazaten. De meesten zijn hier beland in 1948: toen werden 750.000 Palestijnen verdreven uit hun huizen in wat nu Israël heet. Veel inwoners van Gaza bezitten nog steeds de sleutel van dat huis. En nu mogen ze weer op de vlucht.

Ook ziekenhuizen krijgen van Israël de tip te verkassen. Maar hoe? Hoe kunnen zieken en gewonden, gekluisterd aan medische apparatuur, weg uit de ziekenhuizen? Bejaarden, zieken, gehandicapten, de zwaksten – zij blijven achter en gaan hun lot tegemoet.

Onlangs aanschouwde de wereld zo’n lot. Een ziekenhuis in Gaza-Stad, volledig in puin. Het bood onderdak aan duizenden radeloze vluchtelingen. Ik bekeek de beelden. Ik zag een man, rondlopend met een doorschijnend plastic tasje. Hij hield het voor zich uit boven de menigte, alsof het een kostbaar brood bevatte. Het tasje was roodgekleurd. Geen brood. In de tas zaten de restjes vlees en botten van zijn kinderen. Ik ben gaan zitten, heb gejankt als een dier.Je krijgt 24 uur of een mensenleven, maar vernietiging is het doel. Vernietiging van een identiteit.

Voor zoiets is meer nodig dan ons negeren. Anonimisering in de media, het ontzeggen van politieke steun door de internationale gemeenschap – dat helpt, maar vormt niet de motor. Voor ontmenselijking moet je werkelijk moeite doen. Het is iets van lange adem. Legerleiders en politici in Israël hebben decennialang Palestijnse burgers vergeleken met – ik citeer – ‘kakkerlakken’, ‘slangen’, ‘beesten op twee benen’, zelfs met kanker waarop chemotherapie moet worden toegepast. Vergeleken daarbij is een leven als getal nog een geste.Wat vandaag in Palestina gebeurt, is de logische uitkomst van deze behandeling. Wie niet langer erkent dat zijn vijand een mens is, gaat net iets sneller over tot, ik noem maar wat, volkerenmoord. Vooral als niemand STOP zegt.

Ik heb een vuistregel voor humaan gedrag: waar woonwijken worden weggevaagd en dit ‘het maaien van het gras’ wordt genoemd, waar duizenden vrouwen en kinderen sterven en alsnog tot terrorist worden verklaard, daar is iets mis met de menselijkheid. Met die van ons, en van eenieder die niet ingrijpt. Dus grijp in. Nu.

Doen we dit niet, dan heb ik één wens, want dromen bestaan niet in deze hel. Dat iemand van de honderdduizenden Palestijnse vluchtelingen, doden en gewonden de namen zal noteren, en dan avond na avond hun familieleden zal interviewen op nationale televisie. Dit komt neer op talloze tv-uitzendingen. Het zou absurd zijn – maar wel eerlijk.’

https://www.demorgen.be/meningen/een-vraag-over-gaza-kennen-we-de-naam-van-elk-palestijns-slachtoffer~ba73249d/?referrer=https://www.google.com/

Tekst homepage februari 2024, thema: 2023-2024: Van oud naar nieuw. 

Wijsheid begint met het ontwikkelen van bewustzijn van onszelf en onze relatie met ‘de wereld’, onze omgeving. Wat denken, voelen en doen we allemaal en wat betekent dat voor ons welzijn en dat van de wereld?

Elk nieuw jaar biedt de gelegenheid om anders te gaan denken en handelen, ons bewust te worden van wat we willen veranderen ten behoeve van het welzijn van onszelf en onze omgeving en om te proberen ons denken en handelen daaraan aan te passen.

Het afgelopen jaar was roerig, met grote wereldwijde problemen zoals oorlogen, klimaatveranderingen, vluchtelingenstromen, groeiende tegenstellingen en verrechtsing van de politiek.

Hoe gaan we met deze problemen om? Ontkennen we ze? Steken we ons hoofd, net als een struisvogel, in het zand? Blijven we machteloos toezien? Of nemen we de verantwoordelijkheid om een bijdrage te leveren aan de oplossing ervan?

Deze update gaat onder andere over twee slechte manieren om met de huidige problemen om te gaan, namelijk vanuit nostalgie: teruggrijpen op een geromantiseerd verleden, op vervlogen tijden, of vanuit een verdedigende houding waarmee we met de rug naar de toekomst staan.

Beide manieren zagen we helaas maar al te veel en te vaak in de afgelopen jaren. Onzekerheid, angst, doemdenken en pessimisme zijn begrijpelijk in roerige tijden maar slechte raadgevers omdat het negatieve en bedrukkende krachten zijn, terwijl we positieve en energieke krachten nodig hebben om ideeën te ontwikkelen om de huidige problemen structureel op te lossen en wel door de onderliggende oorzaken ervan aan te pakken.

Tegenover een conservatieve houding staat een progressieve. De vraag is dan ook of we in 2024 conservatief, behoudend willen zijn of progressief, gericht op vooruitgang? De keuze is aan mij en jou, aan ons.

Ik wens ons allen een creatief, probleemoplossend 2024.

Overpeinzing februari 2024: Wat is genoeg? 

Sarah Domogala, Happinez 8-2023, pag. 39-43:

'Die vraag rijst vaak in me op, en dan vooral omdat ik het zo moeilijk vind om hem te beantwoorden. Ik weet vaak niet wat genoeg is, ik heb het niet geleerd in een cultuur die me altijd het gevoel geeft dat er meer nodig is. Die me opjut om verder te gaan dan ik zou willen, meer te geven, meer te doen, meer te bezitten. Om vervolgens verdwaasd om met heen te kijken en met een katerig gevoel te verlangen naar minder en langzamer.

Het comfort, de luxe, de bijzondere ervaringen, het gemak, ze komen met de belofte dat ze het leven makkelijker maken, dat de overvloed een gevoel van geluk en veiligheid zal brengen. Maar leven in de uitersten kost veel kracht en het gevoel van voldoening is kortstondig, want daarna ontstaat er al snel een gevoel van ontevredenheid en opnieuw een verlangen naar meer. Zo heeft het leven in extremen een hypnotiserend effect. Altijd maar fixen, plannen, cultiveren, beramen.

Wat is genoeg? Hoe zou het voelen als je innerlijke kompas zich weer zo verfijnd zou hebben dat je die vraag eerlijk kunt beantwoorden? Dat je alle verleidingen helder kunt aanschouwen, kunt zeggen: ik heb genoeg. Ik ben genoeg. Ik bezit genoeg. Ik heb genoeg gedaan. Ik heb genoeg gegeven. Zonder het knagende staartje van: is dit wel echt zo? Zou ik niet…? Hoe zou het voelen om de mentale loop van 'wath’s next?' te stoppen en gewoon te zijn met wat er is? Hoe zou het voelen om te weten dat je genoeg hebt? Hoe zou het voelen om niet altijd meer te willen en jezelf gewoon te laten zijn?

Door een onverwachte ontmoeting met Dona Marquesa (een krachtige jonge medicijnvrouw van de Q'ero Natie uit Peru) voelde ik het ‘teveel’ aan me kleven als pek. In aanwezigheid van haar had ik gemerkt hoe luid ik was geworden. Hoe onoprecht. Hoeveel ik nodig had. Altijd maar willen laten zien wie ik was, wat ik kon. Mijn dure spijkerbroek en nieuw sneakers. De smartphone en het geld in mijn jaszak. Al de dingen die ik belangrijk maakte: smoothies en cappuccino’s, die ene dagcrème en tuinkussens en een scherpe mening en nog zo ontzettend veel meer. Ineens voelde ze als een verstikkende zware jas. En ik wilde niets liever dan die jas uittrekken. Me ontdoen van alles wat teveel is, van alles wat ik niet ben. Wat ik op mezelf heb geplakt, wat ik wil en denk nodig te hebben. Al die lagen en lagen van behoeften die we in het moderne leven over ons heen hebben gelegd.

Dona Marquesa transporteerde me heel even naar een plek in mezelf die oud is, oeroud. Een plek die je de oermens in ons zou kunnen noemen. Of het beginmens. Het mens dat zijn plek nog kent in de orde der dingen. Het mens dat levensvoedend leeft, en praat en doet. Dat zich verbonden weet met al het leven op aarde, dat niet meer neemt dan geeft, maar misschien wel andersom. Het mens dat alle dingen belangrijk maakt die zo onpopulair zijn in onze cultuur: het kleine, het onzichtbare, het kwetsbare, het heilige.

Ergens tussen oeroud en hier, is zelfzuchtigheid in ons geslopen en nu zijn we de menselijke maat kwijt. Al die keuzes, al het gemak, al die fijne lekkere dingen voor persoonlijk plezier, het lijkt op vrijheid, maar het wordt steeds duidelijker dat het dat niet echt is. Met het verlies van de menselijke maat is er ook een gevoel van natuurlijk evenwicht verloren gegaan. Een natuurlijk gevoel van voldoening en dankbaarheid, en het vertrouwen dat de dingen komen als ze komen en gaan wanneer ze gaan. Ergens is het vertrouwen in divine timing verdwenen en zijn we massaal gaan manifesteren, het afdwingen voor persoonlijk gewin, vaak ten koste van het geheel der dingen.

Al het bestaande circuleert in een perfecte balans, en als je steeds bezig bent met wat jij nog meer zou willen voor jezelf of anderen, dan ontstaat er als vanzelf een gevoel van gebrek en ontevredenheid. Burnout is meer dan eens het gevolg van jezelf verliezen in steeds meer willen en manifesteren dan je kunt dragen.

Als je wilt leren over wat genoeg is, in een omgeving die overvloed verkoopt, dan vraagt dat in eerste instantie om je te ontdoen van alle afleidingen. Om als een ui, alles van je af te pellen dat te veel is. Wat niet nodig is. Wat je blik vertroebelt. Wat je verleidt. Wat niet van jouw is. Wat je te veel doet of te veel geeft. Het nodigt je uit om opnieuw te gaan kijken naar dat wat er al is, om degenen van wie je houdt in de ogen te kijken. Om waardering te gaan voelen voor alles wat je al gedaan hebt. Om je blik even af te wenden van de toekomst en op het hier en nu te richten. Op het simpele plezier van het leven, op het hier zijn. Je te verwonderen over de magie van alledag.Je trapt als het ware op de rem en verlegt je blik. Wat heb ik al bereikt? Wat ligt er al voor me? Wat kan ik omhullen met mijn aandacht, mijn liefde en dankbaarheid. Het brengt je terug naar de essentie van het mens-zijn en creëert overgave aan het leven zelf. Het schenkt je vertrouwen in het niet-weten en leert je de les dat de dingen komen en gaan op hun eigen moment, dat je het niet allemaal hoeft te weten en te controleren. Bovendien maakt het je blik helder, en het helpt om je niet langer te verliezen in grootse beloften van je ego, maar je te richten op dat wat werkelijk voedend is voor je omgeving, en voor jou. Je komt even terug bij de basis, bij de oermens, bij genoeg.

Als te veel aan de deur klopt, vraag ik: wat is genoeg? Meestal moet ik daar even voor gaan zitten. Waar kan ik loslaten? Wat hoort niet bij mij? En hierna volgt simpele voldoening. Een vuurtje stoken. Samen bramen plukken. Een spelletje na het eten. Naar de regen kijken. Met de gordijnen open slapen om de maan te zien. Actief minder willen, nee zeggen, waarderen wat er al is.'